نگاهی به فروش آثار هنرمندان ایرانی در حراج هنر مدرن و معاصر دبی

زمان نسبتا زیادی از توجه حراج‌خانه‌های قدرتمند و بزرگ دنیا نسبت‌به آثار هنرمندان ایرانی و خاورمیانه می‌گذرد. تمرکز این حراج‌خانه‌ها در رویدادهای فروش و مزایده، که چه به‌صورت آنلاین و چه به‌صورت حضوری و زنده برگزار می‌شوند، باعث مطرح شدن بیش‌تر هنرمندان ایرانی و معرفی زاویه‌ی دید و زیبایی‌شناسی آنان خواهند شد.

در حراج هنر مدرن و معاصر دبی که از سری حراج‌های آنلاین کریستیز است، اسامی قابل‌توجهی از هنرمندان ایرانی به چشم می‌خورد. اسامی نام‌آشنا از اساتید هنر معاصر ایران که عمل‌کرد و نتیجه‌ی چشم‌گیری از خود نشان داده‌اند. در این متن نگاهی به فروش، آمار و ارقام این آثار خواهیم داشت و نسبت آماری آن‌ها را با دیگر آثار موجود در حراجی بررسی خواهیم کرد.

در تقویم رویدادهای کریستیز، زمان‌بندی حراج هنر مدرن و معاصر دبی از ۹ تا ۲۳ مه ۲۰۲۴ (۲۰ اردیبهشت تا ۳ خرداد ۱۴۰۳) برنامه‌ریزی شده بود که پس از هک شدن و از دسترس خارج شدن وب‌سایت کریستیز، تا ۳۱ مه (۱۱ خرداد) تمدید شد. در این حراج آنلاین، آثاری متفاوت از کشورها و مناطق مختلف خاورمیانه و شمال آفریقا جمع‌آوری شده و گفت‌وگوی بینافرهنگی میان هنرمندان مدرن و معاصر جنوب جهانی نشان داده شده است.

در این حراج، آثاری برجسته‌ از هنرمندان مطرح بین‌المللی، استادان هنر مدرن خاورمیانه و شمال آفریقا به‌ فروش گذاشته شد؛ از میان این هنرمندان می‌توان به افرادی چون منال الدویان (Manal Al Dowayan)، عبدالحلیم رادوی (Abdul Halim Radwi)، هلن خال (Helen Khal)، پل گیراگوسیان (Paul Guiragossian)، اتل عدنان (Etel Adnan)، محمد ملحی (Mohamed Melehi)، احمد چرکاوی (Ahmed Cherkaoui) و فاهرالنیسا زید (Fahrelnissa Zeid) اشاره کرد. هم‌چنین آثار حجمی کادر عطیا (Kader Attia)، مهدی موتاشر (Mehdi Moutashar) و رومولد هازومه (Romuald Hazoume) با تجربیاتی در فیگوراسیون، انتزاع و مادی بودن آثاری از اسکار موریلو (Oscar Murillo) و نبیل نحاس (Nabil Nahas) تکمیل می‌شوند.

از میان ۹۰ اثر ارائه‌شده به حراج هنر مدرن و معاصر دبی، ۷۳ اثر به فروش نهایی رسیدند. ۱۷ اثر دیگر به قیمت رزرو نرسیده و فروخته نشدند. به بیان دقیق‌تر ۸۱ درصد از آثار ارائه شده به فروش رسید. مجموع فروش آثار در قیمت نهایی، حدود ۲.۱۷ میلیون‌دلار را طی کرد که بدین‌ترتیب، میانگین قیمت نهایی آثار حدود ۳۰ هزاردلار محاسبه شد. در این بین هنرمندان ایرانی حضور تاثیرگذاری داشتند و کلیه‌ی آثار آنان فروخته شد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

عمل‌کرد هنرمندان ایرانی در حراج هنر مدرن و معاصر دبی:

سهم حضور هنرمندان ایرانی حدود ۵ درصد و سهم آثار ایشان حدود ۵.۶ درصد می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، ۱۴ هنرمند ایرانی با ۱۶ اثر در این رویداد حضور داشتند: منیر شاهرودی فرمانفرمائیان، منوچهر یکتایی، بهمن محصص، طلا مدنی، رضا درخشانی، فرهاد احرارنیا، ناصر عصار، سهراب سپهری، بهجت صدر، پرویز تناولی، مارکو گریگوریان، محمد احصایی، حسین زنده‌رودی و فریده لاشایی. از میان این هنرمندان، بهمن محصص و پرویز تناولی با ۲ اثر حاضر بودند.

کلیه‌ی ۱۶ اثر ایرانی حاضر در این حراجی، به فروش رسیده است که مجموع فروش نهایی آن، حدود ۶۹۳ هزاردلار را کسب کرده است. به بیان دقیق‌تر، سهم فروش آثار هنرمندان ایرانی چیزی بالغ‌بر ۳۱.۹ درصد از کل میزان فروش نهایی حراجی است. میانگین قیمت‌گذاری این آثار در آغاز حراج، چیزی حدود ۲۶ هزار دلار و میانگین فروش نهایی در پایان، حدود ۴۳ هزار‌دلار بود. با در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی اضافه شده به قیمت فروش نهایی و آخرین قیمت چکش خورده^(۱)، آثار هنرمندان ایرانی به‌طور میانگین، حدود ۱.۵ برابر گران‌تر از قیمت برآورد ابتدایی به فروش رفته است.

گران‌ترین اثر در کل حراجی، «بدون عنوان» منیر شاهرودی فرمانفرماییان، با قیمت نهایی ۲۰۱.۶ هزار‌دلار شد که حدود ۹ درصد کل فروش نهایی مزایده را شامل می‌شود. نسبت قیمت نهایی فروش این اثر با دیگر آثار هنرمندان ایرانی، حدود ۲۹ درصد است. درخشش آثار ایرانی در این‌جا تمام نمی‌شود. بعد از پل گیراگوسیان، و نبیل نحاس و هلن خال به صورت مشترک، اثر «ل + ت» از حسین زنده‌رودی گران‌ترین اثر ایرانی در حراج هنر مدرن و معاصر دبی را با قیمت نهایی ۹۴.۵ هزار‌دلار به نام خود ثبت کرد.

آثار هنرمندان ایرانی علی‌رغم قرارگیری در کنار پرفروش‌ترین آثار این حراجی (با توجه به حضور آثاری از هنرمندان مطرح خاورمیانه و شمال آفریقا)، در شکستن قیمت تخمینی اولیه نیز موفق بوده‌اند. «بدون عنوان» طلا مدنی حدود ۳ برابر بیش‌تر از حداکثر برآورد قیمت‌گذاری ابتدایی، با قیمت نهایی ۲۱.۴ هزار دلار به فروش رفته است. بعد از اثر احمد متر (Ahmed Mater)، این اثر بیش‌ترین شکست قیمت اولیه، در میان کلیه‌ی آثار و آثار ایرانی حراج هنر مدرن و معاصر دبی را دارا است.

پانوشت:

۱- قیمت فروش نهایی با آخرین قیمتی که در مزایده‌های آثار هنری اصطلاحا «چکش» می‌خورد متفاوت است. پس از چکش نهایی و فروش آثار به خریداران، معمولا حراج‌خانه‌ها درصدی را به قیمت چکش‌خورده اضافه می‌کنند. سهم حراج‌خانه‌ی کریستیز در این حراجی حدود ۲۶ درصد بوده است که قیمت فروش نهایی، از مجموع سهم حراج‌خانه و قیمت چکش‌خورده حاصل می‌شود. کلیه‌ی ارقام در این متن براساس قیمت فروش نهایی آثار محاسبه شده است.

تصویر کاور و اسلاید:

• darz.art