مروری بر هفته‌ی هنر بازل ۲۰۲۵ و آثار ایرانی حاضر در این رویداد

از ۱۰ تا ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، شهر بازل بار دیگر به یکی از کانون‌های اصلی دنیای هنر تبدیل شد. هفته‌ی هنر بازل، متشکل از مجموعه‌ای از رویدادهای موازی، امسال نیز میزبان گالری‌ها، هنرمندان، مجموعه‌داران و علاقه‌مندان از سراسر جهان بود. در کنار نمایش آثار هنرمندان سرشناس و فروش‌های چشمگیر، این هفته بستری بود برای دیده‌شدن صداهای نو، تجربه‌گرایی و بازتعریف مرزهای هنر معاصر.

پنجاه‌وپنجمین دوره‌ی آرت بازل با حضور ۲۸۹ گالری از ۴۲ کشور برگزار شد. این آرت‌فر که به‌عنوان مهم‌ترین بازار بین‌المللی هنر معاصر شناخته می‌شود، امسال با معرفی بخشی تازه به نام «پریمیر»، فضای ویژه‌ای برای نمایش آثار میان‌نسلی، اجتماعی‌محور و تجربی فراهم کرد. یکی از نمونه‌های شاخص این بخش، اثر مفهومی «بدون پوست» از لونی هلی بود که با استفاده از شلنگ‌های آتش‌نشانی ضخیم و توده‌ای از صندلی‌های چوبی، به روش‌های خشونت‌بار پراکندن اعتراضات حقوق مدنی در آمریکا ارجاع می‌داد. این اثر در غرفه‌ی گالری ادل اسانستی به نمایش درآمد و یکی از آثار بحث‌برانگیز امسال بود.

هنرمندان ایرانی نیز حضوری پررنگ در آرت بازل داشتند. بیش از ده گالری بین‌المللی آثار هنرمندان ایرانی را به نمایش گذاشتند. از جمله‌ی این آثار می‌توان به اثری از منوچهر یکتایی در غرفه‌ی گالری کارما، دو مجسمه از نائیری باغرامیان در غرفه‌های ماریان گودمن و هاوسر اند ویرث، تک‌اثر طلا مدنی در غرفه‌ی دیوید کوردانسکی و تازه‌ترین اثر علی بنی‌صدر در غرفه‌ی گالری کریستا رابرتز اشاره کرد. همچنین آثاری از صنم خطیبی، شیرین نشاط، رکنی و رامین حائری‌زاده، هادی فلاح‌پیشه و شباهنگ طیاری در غرفه‌های متعددی از این آرت‌فر به چشم می‌خوردند.

لازم به ذکر است نائیری باغرامیان به‌عنوان برنده‌ی مدال جوایز هنری بازل انتخاب شده است؛ جایزه‌ای جدید که به هنرمندان، کیوریتورها و نهادهای خلاق و تأثیرگذار در شکل‌دهی به مسیر هنر معاصر اهدا می‌شود. این تقدیر به پاس نقش برجسته‌ی باغرامیان در توسعه‌ی زبان مجسمه‌سازی امروز و تأثیر او بر چشم‌انداز آینده‌ی هنر به او تعلق گرفته است.

در میان فروش‌های گزارش‌شده از آرت بازل، اثر «تونل اواسط نوامبر» از دیوید هاکنی که توسط گالری آنلی جودا فاین آرت به نمایش گذاشته شده بود با قیمتی بین 13 تا ۱۷ میلیون دلار، رکورد فروش امسال را به نام خود ثبت کرد. فروش‌های چند میلیون دلاری دیگر از هنرمندانی چون روث آسوا، گرهارد ریختر، مارک بردفورد و جرج کاندو نشان‌دهنده‌ی بازگشت اطمینان و رونق به بازار هنر بودند.

ولتا بازل، که امسال بیستمین سال فعالیت خود را پشت سر گذاشت، با تمرکز بر گالری‌های نوظهور و هنرمندان مستقل، فضایی برای کشف استعدادهای تازه فراهم کرد. بیش از ۷۰ گالری از ۲۹ کشور در این دوره حضور داشتند و برای نخستین بار، بخشی ویژه به هنرمندان خاورمیانه و شمال آفریقا اختصاص داده شد که نقطه عطفی در تنوع‌بخشی جغرافیایی این آرت‌فر بود. گالری مژده با ارائه‌ی آثاری از عظیم مرکبات‌چی و گالری باربارا فون اشتِهو با نمایش آثاری از علیرضا ورزنده، از جمله نمایندگان ایرانی در این رویداد بودند.

در نقطه‌ی مقابل رویدادهای رسمی و ساختارمند، بازل سوشال کلاب در فضایی متفاوت برگزار شد؛ ساختمانی صنعتی و متروکه که پیش‌تر بانکی خصوصی بود، امسال میزبان هنرمندانی بود که به دنبال تجربه‌ای آزادتر، مشارکتی‌تر و انتقادی‌تر از شکل سنتی آرت‌فر بودند. تمرکز امسال این برنامه بر مفاهیمی چون «ارزش، مبادله و تجارت» قرار داشت. آثار ارائه‌شده در بسیاری موارد فاقد برچسب قیمت بودند و مبنای معامله میان هنرمند و مخاطب، اعتماد و توافق خلاقانه بود. گالری دستان با ارائه‌ی تک‌اثری از نیکزاد نجومی در این رویداد مشارکت داشت.

در نهایت، فوتوبازل، تنها آرت‌فر اختصاصی عکاسی در سوئیس، با مشارکت ۳۷ گالری و پروژه از سراسر جهان برگزار شد. این رویداد با تمرکز بر بازخوانی تصویر، تکنیک‌های تجربی و رویکردهای انتقادی نسبت به رسانه‌ی عکاسی، مخاطبانی آگاه و حرفه‌ای را جذب کرد. از میان هنرمندان ایرانی، مریم اشرافی بخشی از مجموعه‌ی «از میان خرابه‌ها بلند شدن، در میان گلوله‌ها رقصیدن» را در غرفه‌ی گالری آنالیکس فوراِور به نمایش گذاشت.

هفته‌ی هنر بازل ۲۰۲۵ رویدادی چندوجهی و متکثر بود که در آن هم بازار پررونق هنر و چهره‌های تثبیت‌شده حضور داشتند و هم رویکردهای نو، تجربی و اجتماعی مجال ظهور یافتند. از گالری‌های پرقدرت بین‌المللی تا پروژه‌های مستقل و مشارکتی، این هفته تصویری فراگیر از وضعیت امروز هنر معاصر جهان ارائه کرد؛ تصویری که در آن بازار، مخاطب و هنرمند، هرکدام نقش تازه‌ای ایفا می‌کنند.

    منابع: 

• artbasel.com
• artsy.com

تصویر کاور و اسلاید: 

• balicehertling.com