«ایرندل»؛ نمایش آثاری از حسام سماواتیان در گالری آب‌انبار لندن

آثاری از حسام سماواتیان به‌نام «ایرندل» (Earendel)، از تاریخ ۱۶ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ در گالری آب‌انبار لندن پابرجاست.
«ایرندل»، به دوردست‌ترین ستاره‌ی شناخته‌شده اشاره دارد؛ نقطه‌ای از نور که از مرزهای جهان مشهود به ما می‌رسد. همان‌گونه که این پرتو، سفری میلیاردساله را پیموده تا در نگاه ما تجلی یابد، تصاویر، خاطرات و ردپای گذشته نیز همواره در سیر بی‌قرار زمان، از جایگاهی به جایگاه دیگر ره‌سپارند. آن‌ها در لحظه‌ای و مکانی سر برمی‌آورند، تنها برای آنکه در فضایی دیگر، با نگاهی نو، دوباره معنا یابند. عکاسی، این هنر سرشته با نور و زمان، نقشی بنیادین در این تأمل ایفا می‌کند، لحظاتی را به دام می‌افکند و هم‌زمان، آن‌ها را از خاستگاه‌شان جدا می‌سازد تا در گذر زمان، تفسیری دیگر بر آن‌ها نقش بندد.
نمایش «ایرندل» در امتداد این اندیشه، آثاری را ارائه می‌کند که از قید «لحظه‌ی قطعی» می‌گریزند و درعوض، گذر زمان و قابلیت‌های نهفته در جوهر ماده را پذیرا می‌شوند. این‌جا، پیکره‌هایی دیده می‌شوند که سایه‌های خویش را در آغوش کشیده‌اند، تصاویری که لحظات گسست خود را فاش می‌سازند و فرآیندهایی که گذر زمان را بر پیکره‌ی خویش حک می‌کنند تا به تأمل در خودآگاهی و پیامدهای دگرگونی بنشینند. ردپاها، نقش‌ها و نشانه‌های بازمانده حضوری بس پررنگ دارند؛ خواه در لطافت و شکنندگی پیکره‌های گچی، در کیمیاگری ظهور تصویر، یا در مرزهای سیال میان ماده و خیال.
بدین‌سان، هر اثر نه چونان بیانیه‌ای قطعی، بلکه هم‌چون الگویی برای یک اندیشه عمل می‌کند؛ نه ایستاده در ثبات، که به‌مثابه نقطه‌ای در منظومه‌ای از پیوندها و دلالت‌ها. این نمایش مخاطب را به تأمل فرامی‌خواند؛
 چگونه معنا در پیوند با بستر خود زاده می‌شود، چگونه زمان نقش خویش را بر پیکره‌ی تصویر و شیء حک می‌کند و چگونه ادراک در میان دوگانه‌ی حضور و غیاب شکل می‌گیرد.
«ایرندل» با تکیه‌بر سنت‌های دانش نور، تجربه‌گرایی عکاسانه و جستارهای مفهومی، نه‌تنها در جست‌وجوی آن‌ چیز دوردست است، که در پی آن پیوندهای ناپیدا نیز هست که ما را به دوردست‌ها متصل می‌کند؛ چه از مسیر نور، چه از راه خاطره، و چه در کنش ناب دیدن.
در آثار سماواتیان که بیش‌تر چیدمان‌محور هستند، عکاسی نه فقط یک رسانه، که به خودی خود مضمونی مستقل و پدیده‌ای دگرگون‌شونده است و اشکالی نامتعارف به خود می‌گیرد. او در کاوش‌هایش، بر ویژگی‌های شیمیایی و نوری عکاسی تأمل می‌کند؛ حساسیت مواد آنالوگ به نور، استانداردهای فنی هم‌چون قالب‌های تصویری تحمیل‌شده از سوی تولیدکنندگان بزرگ و نیز ظرفیت استعاری عکاسی به‌مثابه‌ی «سایه» یا «ظرفی» که زمان و معنا را در خود نگه می‌دارد.
سماواتیان با نمادگرایی واژگانی چون « candela» (شمع) بازی می‌کند و لحظاتی را برجسته می‌سازد که از «لحظه‌ی قطعی» متعارف می‌گریزند؛ هم‌چون آن لحظه‌ای که نور از میان عدسی می‌گذرد و تصویری از جهان بیرون را درون دوربین بازمی‌تاباند. افزون بر این، او به چالش با قواعد بازار هنر، بازخوانی الگوهای برجسته، واکاوی سنت‌های فرهنگی و تلاقی ادبیات با تصویر می‌پردازد و با مهارتی خاص، این عناصر را در بافتی نو و معاصر جای می‌دهد.
در 18 مارس نمایش به‌همراه اجرایی موسیقایی از نوا همیاری برگزار شد. همیاری در این برنامه سه قطعه اجرا کرد که ملهم از آثار نمایش «ایرندل» بود.

منبع:

• www.galleriesnow.net
• ab-anbar.com

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.galerierudolfleeb.at