کشف پرتره‌ای پنهان در پس شاهکار دوره‌ی آبی پیکاسو

مرمت‌گران مؤسسه‌ی هنر کورتولد (Courtauld Institute of Art) لندن پرده از راز مدفون در پس رنگ‌ها برداشتند. در زیر یکی از پرتره‌های دوره‌ی آبی پیکاسو (Pablo Picasso)، نقشی از زنی ناشناخته پنهان بوده است. این چهره را پیکاسوی جوان، ماه‌ها پیش از تکمیل پرتره‌ی اصلی، به تصویر کشیده بود.
اثر «پرتره‌ی ماتئو فرناندز د سوتو» (Portrait of Mateu Fernández de Soto)، که دوستی پیکاسو با یک مجسمه‌ساز را به‌تصویر می‌کشد، در پاییز ۱۹۰۱، اندکی پس از آن‌که این هنرمند از اسپانیا به پاریس مهاجرت کرد، خلق شد. این نقاشی را نمادی از دوره‌ی آبی او می‌دانند؛ دوره‌ای که با اندوه از دست دادن دوست صمیمی‌اش، کارلوس کازاگماس (Carlos Casagemas)، آغاز شد و در آن، پیکاسو سبک امپرسیونیستی درخشان خود را رها کرد و به زبانی ملال‌آمیز و تأثیرگذار روی آورد.
مرمت‌گران با بهره‌گیری از پرتو ایکس و تصویربرداری مادون‌قرمز، پرده از چهره‌ای محو در ژرفای رنگ‌ها برداشتند؛ زنی با شینیونی ظریف، آرایشی که در آغاز قرن بیستم در پاریس رایج بود. پژوهش‌گران حدس می‌زنند که این زن مدل یا آشنایی از دایره‌ی نزدیکان پیکاسو بوده است. حضور این چهره‌ی ناشناس، یادآور زنان نشسته در آثار دیگر پیکاسو در ۱۹۰۱ است؛ ازجمله «ابسینت‌نوش» (Absinthe Drinker) و «زن با بازوان گره‌خورده» (Woman with Crossed Arms). نشانه‌هایی از سری دوم زنانه نیز در بخش پایینی بوم جلوه‌گر می‌شود. گویی هنرمند، در تنگنای مالی آن روزها، بارها روی این بوم کار کرده است. کارشناسان مؤسسه‌ی کورتولد بر این باورند که این چهره‌ی پنهان احتمالا در واپسین دوره‌ی امپرسیونیستی پیکاسو شکل گرفت؛ سبکی که در آثاری چون «انتظار» (Waiting) ،اثری دیگر از همان سال، تجلی یافته است.
بارنابی رایت (Barnaby Wright)، معاون گالری کورتولد، در بیانیه‌ای اظهار داشت:

«مدت‌ها گمان می‌کردیم که نقشی دیگر در پس پرتره‌ی د سوتو نهفته است. زیرا بافت و نشانه‌های سطحی اثر، از وجود چیزی در زیر آن حکایت داشت. حتی با چشم غیرمسلح نیز می‌توان ردی از پیکره‌ی زنانه را در لابه‌لای رنگ‌ها تشخیص داد.»

کنت برامل (Kenneth Brummel)، متصدی هنری که در سال ۲۰۲۲ نمایشگاه نقاشی‌های دوره‌ی آبی پیکاسو را در مجموعه‌ی فیلیپس واشنگتن (Phillips Collection) برگزار کرد، در گفت‌وگو با واشنگتن پست (Washington Post) اظهار داشت:

«این کشف، بار دیگر نشان می‌دهد که پیکاسو، هنگام استفاده‌ی مجدد از بوم‌های خود، ساختارهای ترکیب‌بندی پیشین را در اثر نهایی ادغام می‌کرد.» برامل به شباهت حالت نشستن زن محو و مرد افسرده‌ی تصویر شده اشاره کرد و افزود:
«در تصویربرداری مادون‌قرمز، مشخص است که هر دو چهره‌ی نهفته در نقاشی، آرنج‌های خود را روی سطحی مشابه، احتمالا یک میز، قرار داده‌اند.»

کرستین ریختر (Kerstin Richter)، مدیر مجموعه‌ی اسکار راینهارت (Oskar Reinhart Collection) در وینترتور، سوئیس، جایی که این نقاشی نگهداری می‌شود، درباره‌ی این کشف گفت:

«این اثر با پیچیدگی شگرف، رازهای خود را در گذر سال‌ها آشکار می‌کند.» او افزود: «این کشف به دوست‌داران هنر امکان می‌دهد که فرآیند تکامل هنری پیکاسوی جوان را، لایه به لایه، به چشم ببینند.»