روستای اِتْرِتا و نقش کلیدی آن در تولد امپرسیونیسم

اِتْرِتا (Étretat)، روستایی ماهی‌گیری در ساحل نرماندی که به افسانه بدل شد، چون جواهری پنهان، هنرمندان قرن نوزدهم را مسحور خود ساخت؛ آن‌جا که امواج اقیانوس اطلس صخره‌ها را می‌شکنند. اما در میان همگان، این کلود مونه (Claude Monet) بود که دل‌باخته‌ی شکوه بی‌مانند صخره‌های سه‌گانه‌اش شد؛ پورت دامون، پورت داوال و مان‌پورت. او بارها در قاب نقاشی‌هایش به آن‌ها، جاودانگی بخشید.
اینک، موزه‌ی اشتدل (Städel Museum) با هم‌کاری موزه‌ی هنرهای زیبای لیون (Musée des Beaux-Arts de Lyon)، پرده از نمایشی باشکوه برمی‌دارد؛ جشنی برای کشف هنری اِتْرِتا و پژواک ماندگار آن در نقاشی مدرن.
چشم‌انداز صخره‌ای بی‌بدیلِ اِتْرِتا، جذابیتی کم‌نظیر داشت؛ هم باشکوه و تماشایی، هم رازآلود و تهدیدگر. همین ویژگی بود که نقاشان و نویسندگان را به این گوشه‌ی دورافتاده کشاند تا با آثارشان، نام اِتْرِتا را فراتر از مرزهای فرانسه طنین‌انداز کنند.
گوستاو کوربه (Gustave Courbet)، در همین سواحل، موج‌های خروشانش را بر بوم نشاند. گی دو موپاسان (Guy de Maupassant)، در داستان‌هایش، اِتْرِتا را به سرزمینی رؤیایی و الهام‌بخش بدل کرد. ژاک افن‌باخ (Jacques Offenbach)، آهنگ‌ساز برجسته، در این شهر ساحلی کوچک، عمارتی باشکوه برای خود بنا نهاد.
با رونق گردش‌گری در حوالی سال ۱۸۵۰، اِتْرِتا از روستایی ناشناخته به تفریح‌گاهی محبوب بدل شد؛ پاتوقی برای هنرمندان، اندیشمندان و بورژواهای پاریسی که در جست‌وجوی الهام و آرامش، راهی این ساحل شگفت‌انگیز می‌شدند.
در همین‌جا بود که کلود مونه، زیر آسمانی دگرگون‌شونده و نورهایی که هر دم رنگ می‌باختند و جان می‌گرفتند، برای نخستین بار نقاشی پیاپی از یک موضوع را آغاز کرد؛ رویکردی که بعدها به امضای هنری او بدل شد. از همین رو، این روستا نقشی کلیدی در تولد امپرسیونیسم ایفا کرد؛ سبکی که جهان نقاشی را برای همیشه دگرگون ساخت.

در بهار ۲۰۲۶، مجموعه‌ای درخشان از نقاشی‌ها، طراحی‌ها، عکس‌ها و اسناد تاریخی گردآمده از موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی فرانسه، آلمان و دیگر کشورهای جهان در شهر فرانکفورت به‌نمایش درخواهد آمد. آثار هنرمندان مدرن و معاصر، از فلیکس والوتون (Félix Vallotton) و آنری ماتیس (Henri Matisse) گرفته تا ژرژ براک (Georges Braques) و الگر اسر (Elger Esser)، شیدایی بی‌پایان هنرمندان نسبت‌به این مکان را به‌تصویر می‌کشند. اِتْرِتا، بیش از ۱۵۰ سال است که هم‌چون تفریح‌گاهی رؤیایی پذیرای مسافران و هنردوستان از سراسر جهان بوده است. اما این موج بی‌وقفه‌ی گردش‌گران، در کنار فرسایش طبیعی و تغییرات اقلیمی، اکنون صخره‌های اسطوره‌ای اِتْرِتا را درمعرض تهدید قرار داده است. از همین‌رو، بررسی افسانه‌ی این روستا نه‌تنها دریچه‌ای به نقش هنر در شکل‌گیری هویت یک مکان می‌گشاید، بلکه تأثیرات دوگانه‌ی شهرت و محبوبیت را نیز به‌چالش می‌کشد.

منبع:

• www.staedelmuseum.de

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.staedelmuseum.de