«در/سکون»: نمایش آثار شیدا سلیمانی در نیویورک

در روزهای بیستم تا بیست‌ونهم ماه مه ۲۰۲۲ نمایش گروهی با عنوان «در/سکون» (In/Stasis) واقع در آرتیستس اِسپیس (Artists Space) نیویورک برگزار شد که در آن آثاری از سیزده هنرمند به تماشا درآمد. داریا سول اندروز (Daría Sól Andrews)، سالی ایوز هیوز (Sally Eaves Hughes) و کلودیا اُفوانا درابر (Klaudia Ofwona Draber) نمایش‌گردان‌های این رویداد هنری بودند. این هنرمندان در آثارشان به موضوعاتی از قبیل نابودی جوامع، زمین‌ها، منابع جهانی و آن‌چه تحت‌کنترل آن‌هاست پرداخته‌اند. این نمایش با توجهی که نسبت به تغییرات مکانی دارد، جابه‌جایی را نه‌فقط از نظر جغرافیایی، بلکه به‌لحاظ فرهنگی، زمانی و زیرساختی نیز مورد نظر قرار داده است. در میان هنرمندانی که در این رویداد هنری حضور دارند، نامِ شیدا سلیمانی و فریده سخایی‌فر به چشم‌ می‌خورد.

شیدا سلیمانی (متولد ۱۹۹۰، ایندیانا) هنرمندی ایرانی‌ـ‌آ‌مریکایی است که آثار هنری‌اش در قالب‌ کارهای چندرسانه‌ای جای می‌گیرند. پیشینه‌ی خانوادگی او به ایران برمی‌گردد و در بخشی از کارهایش درون‌مایه‌های موضوعی مرتبط به مسا‌ئل خاورمیانه مشهود است. او در صحنه‌ای که برای مضامین کارهایش می‌چیند، از رسانه‌های مختلف کمک می‌گیرد و مجسمه‌سازی، برش‌های چاپ دیجیتال، کلاژ، اشیا، رنگ و نور و در نهایت عکاسی، از عناصر پرتکراری هستند که چیدمانش را تکمیل می‌کنند. موضوعاتی که شیدا سلیمانی به آن‌ها می‌پردازد، اغلب برگرفته از تجارب شخصی خودش هستند و مسائل مرتبط با حقوق بشر، وضعیت پناهندگانِ سیاسی و روابط جوامع در میان آن‌ها، مضامین شاخص‌تری‌اند.

طیف وسیعی از موضوعات و جغرافیاها از جمله استخراج منابع طبیعی در غرب آفریقا، قوانین وضع‌شده‌ی مربوط به دهه‌های قبل در رابطه با هندی‌ـ‌کانادایی‌ها، صنایع کلمبیا و... در این نمایش هنری ارائه شده‌اند. هرکدام از هنرمندانِ حاضر در این رویداد با یک پرسش انتقادی به موضوعِ محوریِ نمایش پرداخته‌اند. اثر شیدا سلیمانی با عنوان «دخان فیلد» (Dukhan Field) به منطقه‌ای در کشور قطر اشاره دارد که یکی از میادین بزرگ تولید نفت در منطقه است. در چیدمانی که این هنرمند ارائه داده است، پارچه‌هایی با رنگ‌های سبز و خاکی در یک فضای صحنه‌پردازی‌شده‌ی عکاسانه امتداد یافته‌اند. روی آن‌ها کلاژهایی برش‌خورده نصب شده‌اند که به نظر می‌رسد عکس‌هایی از زمین‌های همین منطقه در قطر هستند. از میان آن‌ها لوله‌های نفتی قهوه‌ای‌رنگ بیرون زده‌‌ که روی زمین هم کشیده شده‌اند. در بخش پایینی صحنه، بدن عریان یک انسان نمایان است که به‌طور کامل با رنگ سبز پوشانده شده‌ است. کمی آن‌طرف‌تر یک توپ فوتبال تمیز و براق در کنار لیوان‌هایی که پر از مایعی سفیدرنگ هستند، روی زمین قرار دارد. در مواجهه با کلیت اثر می‌توان نگاه انتقادی هنرمند نسبت به بهره‌کشی بیش از اندازه از زمین‌های نفت‌خیز را شناسایی کرد؛ بهره‌کشی‌ای که موجب شده است توجه به سرمایه‌های انسانی در این مناطق به حاشیه برود. انسانی که می‌میرد و دوباره در چرخه‌ی طبیعت برای بهره‌کشی در زمان‌هایی دورتر آماده می‌شود و این دورِ باطلِ ادامه‌دار، او را از آرمان‌هایش دور و دورتر می‌کند. صحنه‌ای که در مقابل چشمان مخاطب قرار می‌گیرد، می‌تواند یادآور آثار نئودادائیستی (Neo-Dada) رابرت راشنبرگ (Robert Rauschenberg)، نقاش و طراح گرافیک آمریکایی باشد که در تولید آثار ترکیبی خود از کلاژ بهره می‌گرفت و ترکیب‌های خلاقانه و انتقادی می‌آفرید. 

محتوای بصری آثار این نمایش به یکی از گفته‌های راب نیکسون (Rob Nixon)، نویسنده‌ی فعال در حوزه‌ی تاریخ طبیعت، استناد کرده است که می‌گوید: «مفهومی رادیکال‌تر از یک تغییر مکانِ معمول که به جابه‌جایی افراد از جایی که به آن تعلق دارند اشاره می‌کند، به یک فقدان برمی‌گردد. فقدانی که باعث می‌شود تا جوامع، در مکان و وضعیتی قرار بگیرند که در مناطقی با ویژگی‌های قابل سکونت محاصره شوند.»

نمایش «در/سکون» تلاش دارد تا تبعات این جابه‌جایی‌ها و تغییرات مکانی را به یاد آورد و مخاطبان آثار بتوانند اثرات ویران‌گر آن را از نظر بگذرانند.

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.fineartglobe.com
• Sheida Soleimani | Dukhan Field | Qatar | 2018 | Archival pigment print | (Photo: Courtesy the artist and Denny Dimin Gallery)
• اینستاگرام شیدا سلیمانی: sheidajanam