بهمن جلالی

بهمن جلالی (متولد 1323) عکاس سرشناسی است که بیشتر به‌دلیل نمایش موضوعات اجتماعی، مجموعه عکس‌های دوران انقلاب و جنگ هشت‌ساله‌ی ایران و عراق  شناخته می‌شود. 

 بهمن جلالی در تهران متولد شد. او در رشته‌ی اقتصاد در دانشکده‌ی اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه ملی تحصیل کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از اواخر دهه‌ی ۱۳۴۰، کار به‌عنوان عکاس را آغاز کرد. او در مؤسسات و دانشگاه‌های مختلفی به تدریس عکاسی پرداخت و مدتی با قباد شیوا در مجله‌ی «تماشا» همکاری کرد. سپس در سال ۱۳۵۳ به لندن رفت تا در استودیو جان ویکرز عکاسی را به‌صورت حرفه‌ای بیاموزد. وی پس از مدتی به عضویت انجمن عکاسی سلطنتی بریتانیا درآمد.  

جلالی در سال ۱۳۵۵ به ایران بازگشت. در سال‌های پیش از انقلاب عکس‌های خود را به نمایش گذاشت و کتاب «هنر آفریقای سیاه» را در سال ۱۳۵۶ منتشر کرد. آثاری که بهمن جلالی طی ۶۴ روز پیش از پیروزی انقلاب و در دوران جنگ ثبت کرده‌ است را شاخص‌ترین آثار وی دانسته‌اند. عکس‌های انقلابی بهمن جلالی ‌به‌همراه تصاویری از تعدادی عکاس دیگر در سال ۱۳۵۸، در کتاب «روزهای خون، روزهای آتش» منتشر شد.   

عکس‌های مربوط به دوران جنگ جلالی در مجموعه‌های «آبادان که می‌جنگد» در سال ۱۳۶۰ و «خرمشهر» در سال ۱۳۶۱ منتشر شد. این مجموعه‌ها شامل تصاویری از مناطق غیرنظامی‌ تحت هجوم دشمن در سال‌های اولیه‌ی جنگ است. در این سال‌ها افراد زیادی وقایع کشور و فضای اجتماعی زمانه را در عکس‌ها و نقاشی‌های خود روایت می‌کردند. بسیاری از آثار این دوران، بازگوکننده‌ی شور انقلابی و عطش ایثار و شهادت، با جنبه‌ای تبلیغاتی بودند. اما خلاف آن‌ها، عکس‌های جلالی روایتی واقع‌گرا با رویکردی گزارشی از وقایع بسیار مهم اما تلخ زمانه‌ی خود را ارائه می‌دهند؛ رویکردی که موجب شده است تصاویر او سال‌ها پس از وقوع این رخدادها نیز، منبع مهمی برای بازگویی آنچه که گذشته به‌شمار بیایند.

 پس از پایان جنگ و در دهه‌ی هفتاد، موضوع آثار بهمن جلالی سمت‌وسویی تازه گرفت. او خلاف آثار پیشینش، بر موضوعاتی متمرکز شد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و این آثار نگاه جستجوگرتری را نمایش می‌دهد. در مجموعه عکس‌های دهه‌ی هفتاد بهمن جلالی که با تک‌عکس‌هایی از پیش از انقلاب آغاز شده و بعد از جنگ به‌طور جدی‌تری ادامه پیدا کرده‌اند، می‌توان موضوعاتی مربوط به محیط زندگی و فرهنگ افراد جامعه در نقاط مختلف کشور را دید. مجموعه‌ی «ایران سرزمین نور و رنگ» (۱۳۷۰) و مجموعه‌ی «ماهیگیران شمال و جنوب» شامل عکس‌هایی هستند که جلالی طی سال‌های ۱۳۴۹-۱۳۷۵ ثبت کرده و در این دهه منتشر شدند.

بهمن جلالی یکی از پایه‌گذاران اولین موزه‌ی عکاسی در ایران، یعنی عکاسخانه‌ی شهر است که در سال ۱۳۷۶ افتتاح شد. او هم‌چنین در سال ۱۳۷۷ فصلنامه‌ی عکاسی «عکس‌نامه» را با همکاری رعنا جوادی در دفتر مطالعات فرهنگی تهران تأسیس کرد.  

جلالی در دهه‌ی هشتاد وارد حوزه‌ی تازه‌ای شد که باتوجه به رویکرد مستند او، شیوه‌ی خلق آثاری کاملاً متفاوت در کار های او به مرور شکل گرفت. جلالی در این سال‌ها به گردآوری و مرمت نگاتیوهای شیشه‌ای کاخ گلستان پرداخت و با تکیه بر آن‌ها مجموعه‌ی «تصویر خیال» را خلق کرد. این مجموعه را می‌توان ادامه‌ی مجموعه‌ی «گل‌ها» دانست که جلالی در دهه‌ی هفتاد منتشر کرده بود و نسبت به آثار مستند او نگاهی غیرمستندتر و خلاقانه‌تر داشت.  

در سال۱۳۸۶ نمایشی با عنوان «آثار قدیم تا به امروز بهمن جلالی» از این هنرمند در بنیاد آنتونی تاپیس بارسلونا برگزار شد. جلالی این نمایش را یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی خود می‌دانست. او کمی بعد برنده‌ی جایزه‌ی بین‌المللی اشپرنگل و جایزه‌ی بین‌المللی عکاسی اسپکتروم سال ۱۳۹۰ از سوی بنیاد نیدرزاکسن شد. بهمن جلالی در سال ۱۳۸۹ در تهران بر اثر بیماری درگذشت.   

در سال ۱۳۹۸ گالری راه ابریشم هم‌زمان با دهمین سالگرد درگذشت بهمن جلالی نمایشی از چندین سال فعالیت هنری وی را برگزار کرد. آثار جلالی در نمایش‌ها و آرت‌فرهای مختلفی از جمله آرت‌فر فوتو لندن و پاریس فوتو سال ۱۳۹۸ نمایش داده شد.