عباس عطار

عباس عطار (۱۳۲۳-۱۳۹۷) که در سطح بین‌المللی با نام کوچکش «عباس» شناخته می‌شود، از تاثیرگذارترین عکاسان فوتوژورنالیست بوده و بسیاری از وقایع تاریخی، سیاسی و اجتماعی جهان را از دریچه‌ی دوربین خود ثبت کرده است. او آثار بی‌نظیری در نقاط مختلف دنیا خلق کرده اما بیش از هرچیز با مجموعه عکس‌هایی حول محور انقلاب ایران و تاثیرات مذهب بر زندگی مردم مشهور است.

این هنرمند در شهرستان خاش در سیستان و بلوچستان متولد شد و در کودکی به همراه خانواده به الجزایر مهاجرت کرد. در سال‌های نوجوانی زندگی در این کشور و مشاهده‌ی وقایع فرهنگی و اجتماعی آن به نخستین الهام‌بخش وی برای خبرنگاری و عکاسی اجتماعی بدل شد. او برای تحصیلات دانشگاهی در رشته‌ی مطبوعات و ارتباطات به انگلستان رفت و در سال ۱۳۴۹ پس از دریافت مدرک خود، عکاسی حرفه‌ای را آغاز کرد.

عباس در سال ۱۳۵۰ پس از ۱۷ سال به ایران بازگشت و وضعیت اجتماعی قبل و پس از انقلاب اسلامی را موضوع اصلی کار خود در آن زمان قرار داد. او در ابتدای دوران کاری به همکاری با موسسه‌های خبری «سِپیا پِرس» و «گاما» مشغول شد و بعدها در سال ۱۳۶۰ به «مگنوم فوتوز» که معتبرترین آژانس عکاسی جهان است پیوست؛ او هم‌چنین برای مدتی ریاست این آژانس را به عهده داشت.

عکس‌های عباس عطار همواره متمرکز بر مسائل اجتماعی بوده و اغلب سیاه و سفید هستند. آثار وی را که از شاخص‌ترین تصاویر قرن بیستم محسوب می‌شوند، می‌توان در چند مجموعه دسته‌بندی کرد؛ مجموعه‌ی «انقلاب ایران» شامل عکس‌های پیش و پس از وقوع انقلاب، مجموعه‌ی «درگیری‌ها» شامل تصاویری از جنگ‌های بیافرا، بنگلادش، خلیج فارس، ایرلند شمالی، ویتنام، آفریقای جنوبی، شیلی، فلسطین و افغانستان و مجموعه عکس‌های «مکزیک»، «خدا...خدایان»، «غرش در جنگل»، «فشن»، «هوموسیپین‌ها»، «خانواده» و «عکس‌های رنگی» است.

مازیار بهاری با راه‌اندازی وبسایت «عباس و انقلاب» در تلاش بوده تا با مرور عکس‌های انقلابی عباس عطار به بررسی این رخداد مهم تاریخ معاصر ایران بپردازد؛ این وبسایت شامل چندین مصاحبه با این هنرمند، مجموعه عکس‌ها، کنتاکت‌ها، ویدئوها و فیلم‌های مستند گردآوری شده درباره‌ی زندگی حرفه‌ای وی و در جهت شناخت او و درک وقایع انقلاب است.

مجموعه یادداشت‌ها و عکس‌های انقلابی عباس عطار در کتابی تحت عنوان «خاطرات ایران ۱۹۷۱-۲۰۰۲» به چاپ رسید که تفسیری انتقادی از تاریخ کشور محسوب می‌شود. علاوه‌بر این آثار عطار در چندین کتاب دیگر منتشر شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کتاب «الله اکبر» اشاره کرد؛ این کتاب بر تجدید حیات اسلام در سراسر جهان تمرکز دارد، هم‌چنین می‌توان به کتاب «چهره‌های مسیحیت»، «به نام چه کسی؟»، «خدایانی که من دیده‌ام» و «بازگشت به مکزیک: سفری فراسوی ماسک‌ها» نیز اشاره کرد که اغلب آن‌ها بر جایگاه مذاهب در جوامع پرداخته‌اند.

تاکنون نمایش‌های زیادی از عکس‌های عباس عطار در سراسر جهان برگزار شده است. از نمایش‌های «نور و سایه» در جشنواره‌ی عکس لا گاسیلی پاریس در سال ۱۳۹۸، «ویتنام، مرا فراموش نکن» در گالری فولیا پاریس، «عباس: وقایع نگاری جهان» در موزه‌ی پاسیو هرریانو وایادولید، «فرزندان آبراهام» در گالری آرتور راس فیلادلفیا، «چهره‌های مسیحیت» در جشنواره‌ی عکس گورنزی، «عباس، ۴۵ سال عکاسی» در موزه‌ی ملی سنگاپور و حضور در جشنواره‌ی بین المللی عکس شانگهای را می‌توان به عنوان شاخص‌ترین نمایش‌های انفرادی عباس عطار در سال‌های اخیر نام برد.

این هنرمند در سال ۱۳۹۷ در محل زندگی خود، پاریس، بر اثر ابتلا به سرطان درگذشت.