نگاهی به عکس‌های محسن شاهمردی

«ادامه» عنوان مجموعه‌ی جدید محسن شاهمردی است که به‌تازگی نمایش‌اش در گالری امکان به پایان رسیده است. در این یادداشت کوتاه خوانشی شخصی از عکس‌های محسن شاهمردی را ارائه می‌دهم و به ویژگی‌های برجسته‌ی آن‌ها اشاره می‌کنم.
عکس‌های شاهمردی تصاویری از جزئیات و صحنه‌های عادی زندگی هستند که با ثبت شدن و تبدیل‌‌ به عکس، شکوه و ارزشی بیشتر از یک لحظه‌ی گذرا پیدا کرده‌اند. او به شکلی کنجکاوانه و مشتاقانه لحظات را تماشا و ثبت می‌کند که هرکدام حامل پیامی هستند: «به لحظات کوتاه بیشتر توجه کن».
زاویه‌ی دید شاهمردی در مجموعه‌ی «ادامه» پیوسته عوض می‌شود؛ گاهی تصاویر حاصل جست‌وجو در بالای سر- آسمان هستند و گاهی حاصل نگاه مستقیم، گاهی هم نگاه‌ به سمت پایین و تماشای پاها- زمین است؛ مثل عکسی که از گل‌ رز نیمه‌خشک ثبت شده است. این موضوع می‌تواند به همان ویژگی جست‌وجوگری و تجسس‌ او مربوط باشد.

در این عکس مخاطب در برابر گلی قرار می‌گیرد که بارها تجربه‌ی بوییدن آن را داشته اما این‌بار به تماشای برگ‌های رو به زوال آن می‌ایستد. گلی به غایت شکوفاگشته که در میان برگ‌های سبزرنگ اطرافش، جریان طبیعی عمر خود را می‌گذراند. گلبرگ‌های خشک‌شده‌ی گیاه، ردی از زمان را در خود نگه‌ داشته‌اند؛ نشانه‌ای که تا خشک شدن کامل گل با آن می‌ماند و معمولاً پیش از آنکه همه‌ی گیاه را دربر بگیرد از بین نمی‌رود. برای مخاطب نشانه‌ای از غم، سوگواری و فرسودگی گیاه به چشم نمی‌خورد و این بُرش، بیشتر به ستایش زوال و زمان‌های سپری‌ شده شبیه است.
 

شاهمردی گاهی تخیل و داستان‌سرایی بیننده را نیز به‌کار می‌گیرد و در عکس‌هایش فضای بیشتری برای حدس زدن و سؤال پرسیدن ایجاد می‌کند. در تصویر بالا سگی پشت‌به‌دوربین را می‌بینیم و چرخ‌های مشکی صندلی‌هایی چرخ‌دار که با کنتراست زیادی در گوشه‌ی کادر قرار دارند. اطلاعات بیشتری از مکان برای بیننده وجود ندارد؛ می‌تواند مطب دامپزشکی باشد که سگی رنجور در آن قرار گرفته است. اینکه نشانه‌ای از تحرک در عکس به چشم نمی‌خورد و تصویر سگ در حال جنب‌وجوش و حرکت ثبت نشده هم به این گمان دامن می‌زند. هنرمند با ننوشتن توضیحات بیشتر و کپشن «بدون عنوان» این امکان را به بیننده می‌دهد که تجربه‌های زیسته و تصویری خود را هم وارد این عکس کند و فضای منفی و خالی کادر هم مقدمات بیشتر این اتفاق را فراهم کرده است.
شاهمردی درک درستی از لحظه دارد، تصویر را‌ می‌شناسد و در کنار هم نشاندن این دو توانمند است: او خوب می‌داند چطور به پیام «به لحظات کوتاه بیشتر توجه کن» پاسخ دهد.