کاسپار دیوید فریدریش؛ هنر برای زمان جدید

موزه‌ی هامبورگر کونستال (Hamburger Kunsthalle) در شهر هامبورگ آلمان، نمایش «کاسپار دیوید فردریش؛ هنر برای زمان جدید» را به مناسبت دویست و پنجاهمین سالگرد تولد این هنرمند رمانتیک قرن نوزدهم برگزار کرده است. این نمایش از تاریخ ۱۵ دسامبر ۲۰۲۳ آغاز شده و تا ۱ آپریل ۲۰۲۴ (۲۴ آذر ۱۴۰۲ تا ۱۳ فروردین ۱۴۰۳) ادامه خواهد داشت. 

این نمایش مجموعه‌ای از جامع‌ترین آثار کاسپار دیوید فردریش (Caspar David Friedrich) شامل ۶۰ نقاشی مشهور و بیش از ۱۰۰ طراحی از وی را در کنار ۲۰ اثر از تعدادی هنرمند هم‌دوره‌ی او ارائه داده است. در میان این هنرمندان قرن نوزدهمی، اثری از کریستین، برادر دیوید فردریش نیز حضور دارد. 

در بخش دوم نمایش، با وجه تازه‌ای از آن مواجه می‌شویم. این بخش به نمایش آثاری از هنرمندان قرن ۲۰ و ۲۱ اختصاص یافته است که حول محور موضوعی می‌گردد که فردریش نیز سال‌ها قبل به دنبال آن بوده است؛ ارتباط پیچیده‌ی انسان با طبیعت پیرامون، موضوع اصلی تمامی آثار این نمایش است که در هر اثر به زبانی منحصربه‌فرد به آن پرداخته می‌شود. جولیان شریر (Julian Charriere)، سوزان شوپلی (Susan Schuppli)، نینا کی جورک (Nina K. Jurk)، هیرویوکی ماسویاما (Hiroyuki Masuyama)، دیوید کلربوت (David Claerbout)، کهینده ویلی (Kehinde Wiley) و... از هنرمندان معاصری هستند که آثارشان در این نمایش ارائه شده است. 

این نمایش از این جهت که شرایط اضطراری امروز زمین و طبیعت، به‌شدت تحت تأثیر زندگی نسل بشر در سال‌های گذشته قرار گرفته است، اهمیتی ویژه دارد. دیوید فردریش هنرمندی بوده است که در هیاهوی انقلاب صنعتی قرن نوزدهم اروپا و برخلاف بسیاری از هنرمندان هم‌عصر خود، همچنان به تأکید بر رابطه‌ی میان انسان و طبیعت پرداخته است. این هنرمند که در اواخر عمر خود از مرکز شهرت فاصله گرفته بود، در سال‌های پایانی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، باردیگر شناخته و تمجید شد. 

آثار فردریش در هر دوره، تعابیر و تفاسیر مختلفی از خود بر جای گذاشته است؛ اکنون که در میانه‌ی بحران‌های طبیعی و گرمایش زمین سر می‌کنیم، بازنگری منظره‌های این هنرمند پیام تازه‌ای خواهد داشت. 

از نکات قابل توجه درخصوص نقاشی‌های فردریش، می‌توان به این نکته اشاره داشت که در آثار متأخر او، حضور پیکره‌های انسانی تا حد زیادی کم‌رنگ شده و رنگ‌های مواج زمین و آسمان بیش از پیش خود را نشان می‌دهند. 

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، در این نمایش حدود ۲۰ اثر منتخب از هنرمندان هم‌دوره و دوستان دیوید فردریش حضور دارد که بسیاری از آن‌ها بر اساس آثار و مطالعات این هنرمند شکل گرفته‌اند اما با این وجود، دیدگاهی تازه درباره‌ی ارتباط انسان و طبیعت را ارائه می‌دهند. از میان این هنرمندان می‌توان به کارل گوستاو کاروس (Carl Gustav Carus)، یوهان کریستین دال (Johan Christian Dahl)، آگوست هاینریش (August Heinrich) و گئورگ فردریش کرستینگ (Georg Friedrich Kersting) اشاره کرد. 

تصویر کاور و اسلاید: 

• hamburger-kunsthalle.de