کامران شیردل

کامران شیردل (متولد ۱۳۱۸) کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس فعال در سینمای نئورئالیسم و مستندسازی سیاسی‌-اجتماعی در ایران است. شیردل به‌عنوان یکی از پیشگامان سینمای مستند ایران و نخستین کارگردان ایرانی که از عکس اینسِرت در فیلم‌های خود استفاده کرده است شناخته می‌شود؛ مجموعه عکس «حوالی انقلاب در پرسه‌ّهای کامران شیردل» از مهمترین پروژه‌های این هنرمند بوده که با هدف تهیه یک فیلم مستند به انجام رسیده است. 

کامران شیردل در تهران متولد شد و در جوانی برای تحصیل به ایتالیا سفر کرد. در سال ۱۳۳۶ تحصیلات خود را در رشته معماری و شهرسازی دانشگاه رم آغاز کرد. او سپس در مرکز تجارب سینمایی شهر رم در رشته کارگردانی سینمایی و تلویزیون ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۴۳ مدرک کارگردانی خود را دریافت کرد. 

«آینه‌ها» که نخستین فیلم مستند کوتاه کامران شیردل بود در سال ۱۳۴۳ و به‌عنوان پایان‌نامه تحصیلی او ارائه شد. این فیلم جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مدارس سینمایی جهان در توکیو را کسب کرد. این هنرمند پس از پایان تحصیلات خود به ایران بازگشت و در وزارت فرهنگ و هنر شروع به کار مستندسازی کرد. چهار فیلم مستند «ندامتگاه»، «قلعه» که بعدها با مجموعه عکسی از کاوه گلستان تکمیل شد، «حماسه روستازاده گرگانی یا اون شب که بارون اومد» و «تهران پایتخت ایران است» از شاخص‌ترین فیلم‌های کامران شیردل در دهه چهل بودند؛ ادامه ساخت و پخش این مجموعه فیلم، که در خارج از ایران با عنوان «The Four Black» شناخته می‌شود، به‌دلیل زبان تند و جنجال‌برانگر آن‌ها در نمایش وضعیت سیاسی و اجتماعی دوران ممنوع شد.

مدتی بعد این هنرمند همکاری خود با وزارت فرهنگ و هنر را پایان داد و در اواخر دهه چهل استودیو «فیلم گرافیک» را به‌عنوان استودیو شخصی و محل کار خود تأسیس کرد. از دیگر فیلم‌های شناخته شده کامران شیردل می‌توان به فیلم مستند «پیکان» و فیلم بلند سینمایی «دوربین» اشاره کرد. 




در سال ۱۳۵۱ نخستین فیلم سینمایی بلند کامران شیردل، فیلم «صبح روز چهارم» اکران شد و در جشنواره سپاس شش جایزه را به خود اختصاص داد. این هنرمند تاکنون بیش از صد فیلم بلند، فیلم کوتاه و فیلم تبلیغاتی ساخته است. آثار کامران شیردل در جشنواره‌های بسیاری به نمایش درآمده و مورد تقدیر قرار گرفته است که از میان آن‌ها می‌توان به جشنواره‌های سینمادورئل، لایپزیک، انستیتو فیلم بریتانیا، برنامه «سیمای شهر تهران» در پاریس، جشنواره سینمای مستند بیروت و جشنواره فیلم لوکارنو اشاره کرد. وی همچنین برنده جوایز متعددی ازجمله جایزه «بهترین فیلم مستند» جشنواره ملی فیلم تهران، برنده فرمان و نشان «شوالیه هنر و ادب» و دکترای افتخاری هنر از فرهنگستان هنر و ریاست جمهوری ایتالیا و برنده جایزه فیکه پرتغال برای فیلم «تنهایی اول» بوده است. 

کامران شیردل در سال ۱۳۷۸ جشنواره سینمای مستند کیش را تأسیس کرد و دو فیلم درباره این جزیره ساخت.  

مجموعه عکس‌‌های «حوالی انقلاب در پرسه‌های کامران شیردل» از شاخص‌ترین آثار این هنرمند هستند که با هدف ایجاد مستندی درباره روزهای پیش از انقلاب ۱۳۵۷ خلق شده‌اند؛ این مجموعه عکس به‌همراه راش‌هایی که هرگز به فیلم تبدیل نشد، در سال ۱۳۹۷ با رویکردی مستقل از فیلم‌ها و همچون روایتی از سال‌های انقلاب در مرکز نبشی تهران به نمایش درآمد. به‌علاوه کتاب «حوالی انقلاب در پرسه‌های کامران شیردل» نیز همزمان با این نمایش توسط این مرکز چاپ و منتشر شد. 

همچنین برخی از آثار شیردل در سال‌های اخیر در نمایش‌های گروهی «آینه در آینه» در موزه هنرهای معاصر تهران، نمایش «چندروزی در میان» در مرکز نبشی و «گذر از زمان» در گالری کاما تهران حضور داشته است.