هویت بصری غرفه‌ی چین در پنجاه‌ونهمین بی‌ینال ونیز

پنجاه‌ونهمین دوره‌ی بی‌ینال ونیز از بیست‌وسوم آوریل در کشور ایتالیا آغاز به کار کرده است. این دوره که با الهام از عنوان کتاب لئونورا کارینگتون (Leonora Carrington)، «عصاره‌ی رویاها» (The Milk of Dreams) نام گرفته است، با گرد هم آوردن آثار هنرمندان بیش از ۸۰ کشور جهان، فعالیت خود را تا ماه نوامبر ادامه خواهد داد.

امسال غرفه‌ی کشور چین سه هنرمند و یک گروه هنری را برای نمایش آثار این کشور معرفی کرده است. این غرفه با عنوان «متا اسکیپ» (Meta-Scape) آثاری از لیو جیایو (Liu Jiayu)، وانگ یوآنگ (Wang Yuyang) و زو لی (Xu Li) را در کنار چیدمان «جنگل» از گروه اِی‌تی (AT) به نمایش می‌گذارد. در «متا اسکیپ» آثار این هنرمندان با تمرکز بر سیالیت خیالی مکان‌ها، در غرفه‌ی تاریک و غارمانند چین به تماشا درآمده‌اند. «متا اسکیپ» کلمه‌ای الهام‌گرفته از فرار (Scape)ی است که در بافت ادبی و سنتی چین با شعر (Poetry) بازنمایی می‌شود و در واقع یک تصویر بوم‌شناختی (ecological) را به بستر «انسان‌ـ فن‌آوری‌ـ طبیعت» (humanـtechnologyـnature) مرتبط می‌کند.
ژانگ ژیکانگ (Zhang Zikang)، نمایش‌گردان غرفه‌ی چین و مدیر موزه‌ی هنری سی‌اِی‌اف‌اِی (CAFA)، کلمه‌ی «متا اسکیپ» را ترجمه‌ای از واژه‌ی «یوآنجینگ» می‌داند. این واژه برگرفته از Lingjing به معنای «قلمروی ذهن» (Spiritual Territory) است و ژیَن ژویسن (Qian Xuesen)، پدر علم موشکی و فضایی چین، برای توصیف واقعیت مجازی از آن استفاده کرده است.
لیو جیایو، یکی از هنرمندان غرفه‌ی چین که فعالیت هنری‌اش بر رسانه‌های جدید (New Media Art) متمرکز است، اثری با عنوان «جریان خاموشی» (Streaming Stillness) را به بی‌ینال معرفی کرده است؛ یک اثر دیجیتالی که از طریق فن‌آوری ماشین لرنینگ (Machine Learning)، با وارد کردن بیش از ده‌هزار نقاشی به‌وسیله‌‌ی جوهر چینی در یک نرم‌افزار کامپیوتری، چیدمانی سه‌بعدی را شکل می‌دهد. لیو جیایو در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در پی علاقه‌ی هنرمندان چینی به تولید آثار هنری بر پایه‌ی هوش مصنوعی، خلق آثاری در این زمینه را آغاز کرد و به‌طور مشخص عمده‌ی فعالیت خود را بر تولید آثار سه‌بعدی (3D) محدود ساخت. او می‌گوید:

«در طول سفرهایی که طی هشت‌سال بین لندن و پکن داشتم، این احساس قوی در من شکل گرفت که کارهای هنری‌ام را بر پایه‌ی فرهنگ چین تولید کنم. هنر رسانه‌های جدید در صورتی که موفق عمل کند، می‌تواند تأثیر به‌سزایی بر افراد زیادی بگذارد تا عناصر فرهنگ چینی را در آثار هنری مشاهده کنند.»

چیدمان بزرگ لیو جیایو، رشته‌کوه غول‌پیکری است که سطح آن را حجم عظیمی از اطلاعات جغرافیایی کوه‌های چین پوشانده‌اند. داده‌هایی که از یک برنامه‌ی هوش مصنوعی استخراج شده‌اند.
جیایو معتقد است تفاوت نگاه هنرمندان چینی و غربی در کاربرد فن‌آوری در آثار هنری‌شان، به بیان شاعرانه و روایت‌محوری آثار هنرمندان چینی برمی‌گردد. به‌همین‌جهت هنرمندان چینی به یمن میراث پربار تاریخی و فرهنگی که دارند، در قالب رسانه‌های جدید هنری، از منظر متفاوتی به خلق آثار می‌پردازند. او در ادامه به شاعرانگی آثارش که نشئت‌گرفته از الگوهای روایی چینی است، اشاره کرده است. 

بازدیدکنندگانی که در پنجاه‌ونهمین بی‌ینال ونیز وارد غرفه‌ی چین می‌شوند، در ابتدا با مجسمه‌ای با طول هشت‌متر که از سقف غرفه آویزان شده‌ است، مواجه می‌شوند؛ چیدمان معلقی از وانگ یوآنگ (Wang Yuyang) که درست در کنار کوه غول‌پیکر لیو جیایو خودنمایی می‌کند. این چیدمان که «کوارترلی» (Quarterly) نام دارد، سفینه‌ای فضایی را تداعی می‌کند که به یک درخت برخورد کرده است. 
علاوه‌بر نمایش آثار لیو جیایو و وانگ یوآنگ، کار هنرمند دیگری به نام زو لی (Xu Li) در قالب یک چیدمان تعاملی با عنوان «تطابق» (Correspondence) در غرفه‌ی چین ارائه شده‌ است. این چیدمان در دل خود عناصر زیبایی‌شناسی چینی و غربی را به نمایش گذاشته است. مهارت‌های هنری زو لی به حوزه‌ی نقاشی سنتی چینی محدود نشده است و او در کارهایش به تلفیق نشانه‌های چینی و غربی می‌پردازد. «تطابق» نیز شامل مناظر متعددی است که به تغییرات مداوم الگوهای اجتماعی اشاره دارد. 
به‌طور کلی آثاری که در غرفه‌ی چین برای عموم به نمایش گذاشته شده‌اند، در دو فضای مجزا تعریف می‌شوند. در محیط بیرونی که «باغ» (Garden) نام دارد، چیدمان «جنگل» (Jungle) از گروه هنری ای‌تی ‌(AT) و چیدمان دیگری از وانگ یوآنگ با عنوان «آدم برفی» (Snowman) ارائه شده‌اند. در حالی که سالن نمایشگاه ارائه‌دهنده‌ی چیدمان‌های زو لی، لیو جیایو و وانگ یوآنگ است که در کنار هم روایت «یوانجینگ» (Yuanjing) را می‌سازند. ریشه‌ی کلمه‌ی یوانجینگ به درک مفهوم این روایت کمک خواهد کرد: «یوآن» (Yuan) هم معنی دیگری برای متا است که اعتقاد به بی‌نهایت را در فلسفه‌ی چین نشان می دهد و «جینگ» (Jing) به معنای قلمروی ذهن، به فضایی اشاره دارد که شاخصه‌ی آن سیالیت و تغییرات دائمی است. 
مرور آثار هنری ارائه‌شده در بی‌ینال امسال، بیانگر چشم‌اندازی مبتنی بر فن‌آوری در غرفه چین است. همان‌طور که ژان ژیکانگ، نمایش‌گردان غرفه‌ی چین، معتقد است وقتی یک غرفه‌ی ملی در بی‌ینال ونیز برپاست، باید پیشرفته‌ترین دستاوردهای هنری کشورش در دو سال گذشته را ارائه دهد.

منابع:

• www.globaltimes.cn/page/202205/1265276.shtml
• www.labiennale.org/en/art/2022/china-peoples-republic
• www.min.news/en/arts/475e15b0903a3606f6afff2b70a0f4cc.html
• www.scmp.com/lifestyle/arts-culture/article/3176365/venice-biennale-2022-7-most-interesting-highlights-asian