گران‌ترین آثار هنری فروخته‌شده در سال 2021 

این متن ترجمه‌ای از یادداشتی با عنوان «The Most Expensive Artworks Sold in 2021» است که در سایت «www.artsy.net» در بیستم دسامبر 2021 انتشار داده شده است. 

کووید 19 در سال 2020 باعث بروز هرج‌ومرج‌های بسیاری در دنیای هنر شد؛ اما این به‌هم‌ریختگی در سال 2021 آرام‌آرام از بین رفت و فعالیت‌های هنری از سر گرفته‌ شدند. گالری‌ها در ابتدا به‌صورت مجازی و پس از آن به‌شکل حضوری میزبانی از هنردوستان را از نو آغاز کردند. بازار ثانویه در این دوره فضای سالم و خوبی را گذراند؛ آثار هنری که در حراجی‌های دوران همه‌گیری نتوانسته بودند مبلغی بیش از 100 میلیون دلار را به دست آورند، دوباره به مبالغ بیش از این مقدار برگشتند. همچنین آثار هنری موجود در حوزه‌ی ان‌اف‌تی هم باعث امیدواری به آینده‌ی این بازار شدند. 

گران‌ترین آثار هنری فروخته‌شده در حراجی‌ها در سال 2021 ممکن است عمدتاً تحت سلطه‌ی چهره‌های آشنا، یعنی هنرمندان مرد قرن نوزدهم و بیستم باشند و این نشانه‌ای از بازگشت به تجارت معمول است؛ اتفاقی که می‌تواند خوب یا بد تلقی شود. 

 

1- پابلو پیکاسو، «زنِ نشسته کنار پنجره» (ماریا ترزا) (1932) 

قیمت فروش‌رفته: 103.410.00 دلار 

گران‌ترین اثر امسال و تنها اثری که با قیمت بیش از 100 میلیون دلار به فروش رسید، پرتره‌ی «زن نشسته کنار پنجره» است که در سال 1932 خلق شد. در ماه مه امسال، این اثر با قیمت 103.4 میلیون دلار در حراج کریستیز نیویورک به فروش رفت. این نقاشی از پیکاسو که با رنگ‌های روشن کشیده شده است، می‌تواند در کنار نقاشی «دورا مار و گربه»، اثر دیگر پیکاسو، قرار بگیرد. این پرتره که در سال 2006 با قیمت 95.2 میلیون دلار فروخته شد، به‌عنوان پنجمین اثر گران هنرمند در نظر گرفته می‌شود. «زن نشسته» در سال 2013 با قیمت 44.7 میلیون دلار در حراج ساتبیز لندن فروخته شد؛ این اثر پیش‌ از آن در سال 1997 با قیمت 6.8 میلیون دلار به فروش رسیده بود. قیمت فروش‌رفته‌ی این اثر نسبت به قیمت اصلی آن در حراج، 1400 درصد افزایش داشته و امیدبخش بازارهای مدرنیستی شده‌ است. 

 

2- ژان میشل باسکیا، «در این صورت» (1983) 

قیمت فروش‌رفته: 93.105.000 دلار 

حراج بهاری کریستیز شاهد دومین فروش برتر سال بود. در این رویداد شاهکار ژان میشل باسکیا با عنوان «در این صورت» که در سال 1983 کشیده شد، با قیمت 93.1 میلیون دلار به فروش رسید. «در این صورت» آخرین نقاشی نمادین باسکیا از جمجمه است که بین سال های 1981 و 1983 خلق شد. تنها نقاشی جمجمه‌ی دیگری که به حراج گذاشته شد، اثر «بدون عنوان» (1982) است که در سال 2017 با مبلغی بیش از 110 میلیون دلار به فروش رسید؛ نتیجه‌ای که هنوز به‌عنوان رکورد باسکیا و همچنین گران‌ترین اثر یک هنرمند آمریکایی در حراجی به‌شمار می‌آید. این نقاشی به موفقیتی مانند اثر «بدون عنوان» دست نیافت، اما وجود ترکیب غنی رنگ‌های قرمز در آن نشان‌دهنده‌ی نوعی نمادشناسی است. همچنین نقش نمادین جمجمه در این نقاشی کافی است تا آن را از تمام آثار قبلی ارائه‌شده توسط هنرمند متمایز کند. 

 

3- ساندرو بوتیچلی، «پرتره‌ی مرد جوانی که صفحه‌ای گرد در دست دارد» (1470-80) 

قیمت فروش‌رفته: 92.184.000 دلار 

یکی از آخرین آثار بوتیچلی که متعلق به مجموعه‌ای خصوصی بود، امسال وارد حراجی شد و سروصدای زیادی به پا کرد. «پرتره‌ی مرد جوانی که صفحه‌ای گرد در دست دارد» با قیمت 92.1 میلیون دلار در حراج ژانویه‌ی ساتبیز به فروش رسید. این قیمت تقریباً 9 برابر بیش‌تر از رکورد قبلی نقاش رنسانسی است که در سال 2013 با مبلغ 10.4 میلیون دلار ثبت شده بود. این اثر بخشی از مجموعه‌ی ثروتمند و ملاک معروف، شلدون سولو است که در سال 1982 با قیمت 1.3 میلیون دلار در حراج کریستیز خریداری شده بود. این فروش نه‌تنها رکورد جدیدی برای بوتیچلی رقم زد، بلکه این نقاشی هم‌اکنون به دومین اثر گران استادان قدیم نقاشی تبدیل شده است. در صدر این جدول اثر لئوناردو داوینچی با عنوان «سالواتور موندی» قرار دارد. 

 

4- مارک روتکو، «شماره‌ی 7» (1951) 

قیمت فروش‌رفته: 82.468.500 دلار 

اثر «شماره‌ی 7» مارک روتکو به‌عنوان بخشی از فروش ساتبیز به حراج گذاشته شد. این اثر متعلق به مجموعه‌ی هری و لیندا مکلو بوده است که اخیراً از هم جدا شده‌اند. خانواده‌ی مکلو در مجموع 65 اثر ارزشمند از هنرمندانی چون روتکو، اندی وارهول و لوچو فونتانا را به فروش گذاشتند. آن‌ها این کار را به‌منظور محاسبه‌ی دقیق‌تر وضعیت مالی خود برای انجام دادرسی طلاق انجام داده‌اند. این اثر از روتکو، بالاترین قیمت را در میان آثار به‌فروش‌رفته‌ی این زوج به‌ خود اختصاص داد. همچنین «شماره‌ی 7» هم‌اکنون پس از «نارنجی، قرمز و زرد» (1961) که در سال 2012 با قیمت 86.8 میلیون دلار به فروش رسید، بالاترین قیمت فروش در بین آثار این هنرمند را دارد. در اولین بخش این فروش تمام 35 اثر هنری ارائه‌شده فروخته شدند؛ دومین مرحله‌ی این رویداد در ماه مه 2022 برگزار خواهد شد. فروش مرحله‌ی اول در مجموع بیش از 675 میلیون دلار به دست آورد و از مبلغ پیش‌بینی‌شده که 619 میلیون دلار بود، پیشی گرفت. 

 

5- آلبرتو جاکومتی، «بینی» (1947) 

قیمت فروش‌رفته: 78.396.000 دلار 

اثر دیگری که از مجموعه‌ی مکلو فروخته شد، مجسمه‌ای معلق ساخته‌ی جاکومتی است. این اثر با مبلغ 78.4 میلیون دلار به فروش رسید و به دومین اثر گران‌قیمت فروش‌رفته از مجموعه‌ی مکلوها تبدیل شد. «بینی» با ترکیب فریبنده‌ی ویژگی‌های برجسته‌ی انسانی و همچنین ارائه‌ی معلق و منحصربه‌فرد خود، توانست بین 5 اثر گران‌قیمت این هنرمند که در حراجی‌ها به فروش رسیده است، قرار بگیرد. 3 اثر برتر جاکومتی همگی قیمتی بالاتر از 100 میلیون دلار دارند. «بینی» به جاستین سان 31 ساله، فعال حوزه‌ی ارز دیجیتال، فروخته شد. او قصد دارد این اثر را به پروژه‌ی بنیاد ان‌اف‌تی خود که بر ایجاد آثار هنری و هنرمندان معروف در بلاک‌چین ان‌اف‌تی تمرکز دارد، اهدا کند. 

 

6- ونسان ون‌گوگ، «کلبه های چوبی در میان درختان زیتون و سرو» (1889) 

قیمت فروش‌رفته: 71.350.000 دلار 

این منظره‌ی افسون‌کننده اثر ونسان ون‌گوگ، از جمله خیره‌کننده‌ترین فروش‌های حراج کریستیز از مجموعه‌ی «هنر امپرسیونیست» ادوین کاکس است. در این مجموعه، آثار هنرمندانی چون پیر آگوست رنوآر، پل سزان و پیر بونار هم حضور دارد. این اثر با ترکیب مشخصه‌های آثار ون‌گوگ، درختان زیتون، شکوفه‌های پیچنده و رنگ‌های قدرتمند سبز- آبی، موفق به کنار زدن آثار سزان و دیگر آثار ون‌گوگ شد و توانست رتبه‌ی چهارم را بین آثار این استاد هلندی به دست آورد. در شب فروش، سایر آثار ون‌گوگ از مجموعه کاکس نیز فروش خوبی داشتند، به‌طوری که هم «پشته‌های ذرت» (1888) و هم «مرد جوان با گل گندم» (1890) از قیمتی که برایشان در نظر گرفته‌ شده‌ بود، عبور کردند. هنگامی که این نتایج را به‌صورت دقیق‌تر بررسی کنیم، متوجه علاقه‌ی مجدد بازار به آثار متؤخرتر این نقاش، به‌خصوص کلبه‌ها، می‌شویم. 

 

7- کلود مونه، «برکه‌ی نیلوفرهای آبی» (1917) 

قیمت فروش‌رفته: 70.353.000 دلار 

نقاشی ون‌گوگ به‌سختی از اثر امپرسیونیست دیگری که در فروش بهاره‌ی ساتبیز به قیمت 70.3 میلیون دلار فروخته شد، پیشی گرفت. «برکه‌ی نیلوفرهای آبی» (1917-19) که در فروش عصرانه‌ی هنر امپرسیونیست و مدرن در ماه مه گنجانده شد، نمونه‌ی بارز هنر برجسته‌ی کلود مونه است. این اثر مملو از ضربه‌های قلم‌مو، رنگ‌های رویایی و البته گل‌های محبوب این هنرمند، یعنی نیلوفرهای آبی است. قیمت نهایی این اثر با 70 میلیون دلار، جایگاه آن را در میان 10 اثر برتر مونه محکم می‌کند؛ این 10 اثر از نیلوفرها و همچنین کومه‌های علف در مناظر روستایی تشکیل شده‌اند. این تابلو که پنجمین اثر گران‌قیمت مونه را در بین آثار فروش رفته‌ی او به خود اختصاص داده است، حدود 10 میلیون دلار با اثر چهارم و حدود 15 میلیون دلار با اثر ششم اختلاف قیمت دارد. اثر ششم، یک نقاشی دیگر از نیلوفرهای آبی است که در حراج سال 2015 ساتبیز فروخته شد. این آخرین فروش، یک پیشرفت ادامه‌دار در بازار مونه است: چهار مورد از پنج نتیجه‌ی برتر او در حراج، در پنج سال گذشته به دست آمده؛ بالاترین اثر فروش‌رفته مربوط به «پشته‌های علف» (1890) است که در سال 2019 با قیمت 110.7 میلیون دلار فروخته شد. 

 

8-بیپل، «هر روز: 5000 روز اول» (2021) 

قیمت فروش‌رفته: 69.346.250 دلار 

فروش این توکن غیرقابل‌‌تعویض (ان‌اف‌تی) به قیمت 69.3 میلیون دلار، شاید بزرگترین داستان بازار هنری سال بود. این اثر، یا بهتر بگوییم ترکیبی از آثار، با عنوان «هر روز» که توسط مایک وینکلمن، معروف به بیپل، خلق شده‌ است، به‌عنوان اولین ان‌اف‌تی فروخته‌شده توسط یک خانه‌‌ی حراج بزرگ (کریستیز)، از اهمیت زیادی برخوردار است. «هر روز» فقط با 100 دلار مناقصه را شروع کرد، اما طی چند هفته‌ی بعد از سد 1 میلیون دلاری عبور کرد و یک روز قبل از پایان فروش به قیمت حدود 9 میلیون دلار رسید. مناقصه‌ها از همین نقطه به‌سرعت افزایش یافت تا به این قیمت نهایی و خیره‌کننده ختم شد؛ قیمتی که بیپل را در کنار دیوید هاکنی و جف کونز، یعنی دو هنرمند برتر زنده قرار داد. پیامدهای این فروش ماورایی همچنان احساس می‌شود. این اتفاق یک سیگنال مهم برای هنرمندان و طرفداران هنر در ارتباط با شیوه‌های جدید و در حال گسترش جمع‌آوری و توزیع هنر در عصر دیجیتال نیز به‌شمار می‌رود. 

 

9-جکسون پالاک، «شماره‌ی 17» (1951) 

قیمت فروش‌رفته: 61.161.000 دلار 

اثر برجسته‌ی جکسون پالاک از مجموعه‌ی مکلو، بیش از دو برابر رقم تخمین‌زده‌شده به فروش رسید و عنوان گران‌ترین اثر پالاک که تا به‌حال در حراجی فروخته شده است را به خود اختصاص داد. این نقاشی مونوکروم و 8 فوتی، سومین فروش برتر حراجی بود و توانست رکورد قبلی پالاک با 58.4 میلیون دلار را که در سال 2013 به دست آمده بود، پشت سر بگذارد. در سال 2018 تعدادی از نقاشی‌های قطره‌ای پالاک با قیمت‌های حدودی 55.4 میلیون دلار به فروش رسیدند؛ اما آثار این هنرمند در سال‌های بعد از آن با قیمت‌هایی پایین‌تری فروخته شدند. این فروش نویدبخش ارتقای بازار اکسپرسیونیست انتزاعی است و به افزایش فروش مکلو نیز کمک شایانی کرده است. 

 

10-سای تومبلی، «بدون عنوان» (2007) 

قیمت فروش‌رفته: 58.863.000 دلار 

این نقاشی زنده، پرجنب‌وجوش و بدون عنوان اثر سای تومبلی از سال 2007، دیگر نماد قرن بیستمی است که به‌عنوان بخشی از فروش نوامبر ساتبیز از مجموعه‌ی مکلو فروخته شد. این اثر متأخر تومبلی که امضاهای شخصی این هنرمند را در سرتاسر بوم 20 فوتی خود دارد، با قیمتی نزدیک به 59 میلیون دلار، یعنی بالاترین تخمینی که برایش در نظر گرفته‌ شده‌ بود، به فروش رسید و تبدیل به سومین اثر گران‌قیمت این هنرمند شد. بسیاری از حراج‌های فعلی هنرمند فقید مربوط به دوره‌ی خلق آثار نمادین او از اواخر دهه‌ِ 1960 تا اوایل دهه‌ی 70 است، زمانی که او در حال تولید آثار با رنگ‌های ملایم همراه با نوشته بود، مانند «بدون عنوان» (نیویورک) که در سال 1968 خلق شد و در سال 2015 به قیمت 70 میلیون دلار فروخته شد. این نتیجه، هنگامی که با فروش یک قطعه از همان دوران در سال 2017 به قیمت 46.4 میلیون دلار همراه شد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افزایش علاقه‌ی بازار به آثار مربوط به اواخر دوره‌ی فعالیت هنرمند باشد.