«شکر در زیرزمین»: درباره‌ی نمایش سینا قدکساز در زیرزمین دستان

«شکر در زیرزمین» عنوان نمایشی از سینا قدکساز در زیرزمین دستان است که از ۲۳ اردیبهشت تا ۲۰ خردادماه ۱۴۰۱ به‌نمایش گذاشته شد. قدکساز با «شکر در زیرزمین» کوشید تا در جهان نقاشی‌هایش به‌دنبال ریشه‌ها و حقایق دیرین انسان‌شناختی بگردد.

سینا قدکساز متولد ۱۳۷۱ و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مطالعات هنر است. وی پیش‌تر در چندین نمایش گروهی و انفرادی در خارج و داخل کشور شرکت کرده و «شکر در زیرزمین» دومین نمایش انفرادی وی با هم‌کاری زیرزمین دستان است. قدکساز در این مجموعه با حفظ ماهیت بصری و فضای کلی کاری خود، به کشف تجربه‌ای نو می‌پردازد. 

«شکر در زیرزمین» همراه با متن پیوستی ارائه شده است که فضای شکل‌گرفته در آثار قدکساز را شرح می‌دهد. متن ذکرشده‌، مجموعه‌ی «شکر در زیرزمین» را در راستای پروژه‌ی باستان‌شناسی‌ِ هنر قدکساز می‌داند که با هدف به‌کارگیری هنر برای یادآوری حقایق دیرین انسان‌شناختی شکل گرفته است. هم‌چنین توضیحاتی در باب «شکر» که در عنوان این مجموعه نیز شاهد آن هستیم، در متن آمده است. 

«شکر» نام شخصیتی است که توسط هنرمند ساخته شده؛ شخصیت محوری این مجموعه. پیش‌تر نیز شاهد این‌گونه شخصیت‌پردازی‌ و حضور فعال چنین شخصیت‌های ساختگی‌ای در آثار قدکساز بوده‌ایم. شکر موجودی عجیب و جانورگونه است که شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با انسان دارد. در متن پیوست از نبود ایگوی مشابه با نوع بشر به‌عنوان تفاوت‌ این کاراکتر با انسان یاد شده است. وی در‌ تعامل و تلاش است تا با محیط پیرامون خود هم‌خوانی پیدا کند. از طرفی «شکر» علاوه‌بر‌ کاراکتر یادشده، به ماده‌ی خوراکی نیز اشاره دارد که مواد مورد‌نیاز مغز جانداران را تأمین می‌کند. در متن پیوست سؤالی از سوی هنرمند مطرح شده است: «آیا نقاشی می‌تواند مانند شکر باعث ترشح دوپامین در مغز مخاطب شود و اسباب لذت او را فراهم کند؟» سؤالی که علاوه‌بر‌ امکانات کیفی آثار نمایش‌داده‌شده، با تک‌تک مخاطبان نیز مرتبط است.

مجموعه‌ی «شکر در زیرزمین» شامل نقاشی‌های قدکساز است که «شکر» و مواجهه‌ی او با جهان پیرامونش را به‌تصویر می‌کشند. این آثار که بر بوم و مقوا نقاشی شده‌اند، از طرفی نشان‌دهنده‌ی درونیات و سؤالات بنیادین «شکر» و از بُعدی دیگر نمایان‌گر جهانی وسیع هستند. ترکیب این دو سویه‌ی آثار، شکل سومی را نیز ایجاد کرده است.

آثار به‌صورت تکی، دو لتی و سه لتی‌ در اندازه‌های کوچک، متوسط و تا حدودی بزرگ روی دیوار گالری نصب شده‌اند. هنرمند علاوه‌بر نقاشی کاراکتر یادشده و طبیعت پیرامون او، از متن نیز در آثار خود استفاده کرده است. این متون بیش‌تر شامل سؤالات هستی‌شناسانه‌ی کاراکتر شکر و یا ذهنیات او در باب پدیده‌های مختلف هستند که با حالتی شوخ‌طبعانه بیان می‌شوند و به دور از هرگونه نگاه جدی و عمیق در باب آن‌ها پاسخ داده می‌شود. این متون گاه در کناره‌ی تصاویر نقاشی‌شده و گاه در اثری چند لته‌ای، در بخشی مجزا ارائه شده‌اند.

در‌ کنار تصویر شکر و درونیاتش، شاهد طبیعت نابی از تصاویر کوهستان‌ها و گل‌ها هستیم. ساخت این محیط و فضاسازی آن‌، گاه از جزئیات و چیره‌دستی بسیار برخوردار است و‌ گاه حالتی ساده به‌خود می‌گیرد. این دو وجه‌ مجموعه، وقتی که «شکر» در این محیط ساخته‌شده قرار می‌گیرد، به‌هم می‌رسند. «شکر» در میانه‌ی هر لته در حرکت است و حضور خود را در آن نشان می‌دهد. از طرفی در برخی از آثار به‌صورت مستقیم شاهد قرارگیری او در مرکز و یا اطراف کادر هستیم. 

مواجهه‌ی «شکر» با مسائل وجودی‌اش و نمایش درونیات او باعث به‌وجود آمدن فضایی سرزنده و جذاب از حیث بصری شده است. این موضوع در وجوه کمیک این مجموعه به‌چشم می‌آید و خود را نمایان می‌سازد. 

علاوه‌بر‌ نکات ذکرشده، مجموعه‌ی «شکر در زیرزمین» به‌دنبال ساخت جهانی شبهه‌باستانی است. جهانی که شکر در آن زیسته و درصدد یکی شدن با آن بر‌می‌آید. این جهان باستانی به‌گونه‌ای است که گویی با الگویی هجوآلود از کتبی تاریخی‌ که به جهان‌های باستانی می‌پردازند طرف هستیم. الگویی که در آن داستان‌های تعامل انسان و پیرامونش بازگو‌ می‌شود و به ثبت لحظه‌های مهمی در این‌ مسیر اشاره دارد. این‌با‌ر جای انسان را «شکر»، کاراکتر ساخته‌شده‌ی هنرمند، می‌گیرد. «شکر» نقشی برای برخورد با جهان پیرامونش بازی‌ می‌کند و منجر به آمیختگی با آن می‌شود.

«شکر» در مقام خوراکی، حاوی نوعی لذت و اقناع لحظه‌ای است. هنرمند با ساخت نوعی جذابیت بصری به‌سوی ارائه‌ی این امکان برای مخاطب خود می‌رود. تصویر پرجزئیات کوهستان و گل‌ها در کنار سرزندگی کاراکتر شکر امکان‌های‌ دیداری زیادی را در این مجموعه‌ی فراهم می‌کند و به‌دنبال ساخت «شکر»، این‌بار برای مخاطب خود است. 

«شکر در زیرزمین» در‌ ادامه‌ی رویه‌ی کاری سینا قدکساز بر‌می‌آید و‌ می‌کوشد تا داستان شخصیتی تازه را در برخورد با جهان پیرامونش برای مخاطب بازگو کند. شخصیتی که با پرسش‌های جهان‌شمول بشری مواجه است اما با پاسخ‌ها و درکی متفاوت از آن به زیست خود ادامه می‌دهد.

تصویر کاور و اسایدر:

• dastan.gallery