بازخوانی نمایشی از ساله شریفی

در تاریخ ۹ تا ۲۶ آبان‌ماه ۱۳۹۹ گالری سو میزبان نمایشی از ساله شریفی به‌نام «جبروت ماضی» بود. این نمایش ترکیبی از طراحی‌ها، نقاشی‌ها، یک ویدیو چیدمان و نقشه‌فرش‌های گردآوری‌شده‌ی هنرمند از شهرهای مختلف بود. طراحی‌ها و نقاشی‌ها روی کاغذ و با استفاده از رنگ‌های حلال آب (گواش، آبرنگ، اکریلیک) خلق شده‌اند. شریفی متولد سال ۱۳۶۸ در شهر تهران است. او فارغ‌التحصیل هنرستان هنرهای زیبا و رشته‌ی نقاشی از دانشگاه آزاد است. 

با مشاهده‌ی عنوان نمایش، که در واقع به‌معنای شکوه گذشته است، و مواجهه با نقشه‌فرش‌های قدیمی، طراحی‌هایی از فضاهای سبز و حوض‌های با ظرافتی که در مرکز آن‌ها قرار دارد، ارتباطی تصویری بین گذشته و امروز برقرار می‌شود. شریفی با تمرکز بر باغ ایرانی، داستان پردیس‌ها و ویژگی‌هایشان را با بیانی صمیمی بازگو می‌کند.

طبق آنچه در متن بیانیه‌ی این نمایش آمده، باغ در این سرزمین ویژگی‌های بسیاری دارد. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به قدمت باغ‌ها و اهمیتشان برای شاهان، استفاده از نقش فرش به‌عنوان نقشه‌ی باغ (یا برعکس، بازنمایی باغ در فرش)، شباهت باغ به بهشت و در نهایت ساخت و نگهداری‌ باغ‌ها در اقلیم‌های گرم و خشک اشاره کرد.

طی سال‌های گذشته مسئله‌ی اصلی شریفی درگیری‌ با امر تاریخی بوده است. او در تمام تحقیقات خود به مطالعه‌ی تاریخ سیاسی- اجتماعی، تاریخ هنر ایران و به‌طور مشخص دوره‌های صفوی و قاجار پرداخته است. او قصد دارد رابطه‌اش با تاریخ نقاشی ایران را حفظ کند، ولی این رابطه لزوماً نه از طریق تکرار و تقلید گذشتگان، بلکه با کشف و مطالعه‌ی نقاشان و جریان تاریخی این سرزمین تداوم می‌یابد. شاید در نگاه اول بین این کارها و آثار تاریخی نقاشی ایران هیچ وابستگی فرمی خاصی مشهود نباشد، اما با دقیق‌ شدن در جزئیات، مشاهده‌ی نحوه‌ی استفاده‌ی شریفی از تکنیک پرداز (پرداز خطی) و ساخت سطوح از طریق این خطوط ریز، بتوان ارتباط بین حال و گذشته و گفت‌وگوی هنرمند با نقاشان گذشته را تبیین کرد.

موضوع اصلی این مجموعه باغ با مرکزیت حوض است. حوض‌ یکی از عناصر اصلی باغ، معماری و طراحی منظر در ایران است که در گذشته اصول خاصی برای ساخت آن وجود داشته و به‌ویژه در نواحی گرم و خشک و بسیاری از نواحی دیگر مورد استفاده بوده است. به‌جز اهمیت زیبایی‌شناختی، آیینی و تفریحی، حوض‌ها نقش بسیار مهمی در مدیریت آب و خنک کردن هوا در اقلیم‌های گرم و خشک داشته‌اند. برخی هم حوض را آینه‌ی نمایش آسمان نامیده‌اند. در سفرنامه‌های شاردن، روزنامه‌ی خاطرات ناصرالدین‌شاه، یادداشت‌های دوستعلی‌خان معیرالممالک و بسیاری نوشته‌های دیگر، می‌توان به اهمیت حوض‌ها و دقت و حساسیتی که شاهان ایرانی در ساخت آن‌ها داشتند پی برد. البته رفته‌رفته با گذر زمان باغ ایرانی از انحصار شاهان و بزرگان خارج شد و اصول و حساسیت‌های باغ‌سازی هم تا حدی از میان رفت. شاید اهمیت شکوه گذشته برای هنرمند در همین نکته باشد.
یکی دیگر از جذابیت‌های حوض ایرانی که برای خود هنرمند نیز مسئله بوده، چرخه‌ی تکراری آب داخل حوض و حرکت فواره‌ است. این چرخه گرچه برای او زیباست، ولی همچنین پوچ است و یادآور زندگی خود ماست. در تمام آثار شریفی نیز یک چرخه‌ی تکراری فرمی و موضوعی قابل رؤیت است؛ گویی او این چرخه‌ی پوچ و تکراری را به تجربه‌ای منحصراً زیبایی‌شناختی بدل می‌کند.