شب درخشان حراجی بونامز لندن برای هنرمندان ایرانی

02 آذر 1400

02 آذر 1400 بررسی

نویسنده : صفورا سیدی

حراج «هنر مدرن و معاصر خاورمیانه شامل بغدادیات- بخش دوم» که زیر نظر حراجی بونامز لندن در ۲۶ آبان ۱۴۰۰ و در ساعت 15:00 به وقت محلی برگزار شد، بی‌شک رویدادی درخشان برای هنرمندان ایرانی بود؛ چرا که نزدیک به 86 درصد آثار هنرمندان ایرانی در ساعات اولیه‌ی حراجی به فروش رسید.

بخش اول این حراج که در ژوئن 2021 برگزار شده بود هم رکورد فروش بین‌المللی بسیاری از هنرمندان ایرانی و عراقی را جابه‌جا کرده بود. بونامز از سال‌های اولیه‌ی توسعه خود، حضور بین‌المللی قابل توجهی را در بازار هنر خاورمیانه حفظ کرده است. یکی از چشم‌گیرترین رکوردهای این خانه‌ی حراجی به سال‌های اولیه‌ی درخشش بین‌المللی هنر خاورمیانه و رویداد بونامز دبی در سال 2008 برمی‌گردد. تنها در شب افتتاحیه‌ی حراج «هنر مدرن خاورمیانه» بونامز دبی 2008، اثر خیره‌کننده‌ی «عشق» فرهاد مشیری به قیمت یک میلیون دلار به فروش رسید، که اولین فروش اثری از هنر خاورمیانه به این مبلغ به شمار می‌آمد.

رویداد نوامبر حراج مدرن خاورمیانه، 14 اثر از 9 هنرمند ایرانی را به علاقه‌مندان عرضه کرده بود که در این بین نام‌های آشنای چارلز حسین زنده‌رودی، سهراب سپهری، مارکو گریگوریان، صادق تبریزی، جعفر روح‌بخش، اردشیر محصص، بیژن رفعتی و محمد احصایی به چشم می‌خورد.

بالاترین رقم فروش به اثر «دال+دال+دال» چارلز حسین زنده‌رودی تعلق گرفت. علی‌رغم اینکه اثر زنده‌رودی از تخمین خوش‌بینانه‌ی خود کمتر فروخته بود، با این حال گران‌ترین فروش مجموعه‌ی هنرمندان ایرانی بونامز لندن 2021 به حساب می‌آمد. دال زنده‌رودی یادگار دهه‌ی 1350 است. دوره‌ای که هنرمند نگاهی پیش‌روتر، فنی‌تر و سنجیده‌تر به هنر خوش‌نویسی پیدا کرده بود. دوره‌ای که شمایل‌نگاری شلوغ آثار اولیه‌ی زنده‌رودی، با تمرکز بیشتر بر حروف مفرد و تکرارشونده جایگزین شد، که خود نشان‌دهنده‌ی تغییر مفهومی آثار هنرمند از موضوعات سنتی‌تر به زیبایی‌شناسی ناب حروف‌نگاری‌ است.

دومین فروش درخشان حراج بونامز لندن برای مارکو گریگوریان بود. از بین 14 اثر ارائه شده در این رویداد، مارکو گریگوریان با چهار اثر، بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده بود. «همگرایی» به رقم 94 هزار پوند، تقریباً با دوبرابر رقمی که برای آن تخمین زده شده بود، به فروش رسید. «همگرایی» بخشی از مجموعه‌ی «کارهای زمینی» (Earthworks) تحسین‌شده‌ی گریگوریان است. مارکو گریگوریان را می‌توان یکی از نخستین هنرمندان نوگرای ایرانی دانست که از متریال خاک و کاهگل در آثار خود استفاده کرده است.

به نقل از حراج تهران: این طیف از آثار گریگوریان به اوایل دهه‌ی چهل خورشیدی و نمایش مجموعه‌ای از آنها در مرکز هنری واکر در مینیاپولیس آمریکا (1341) باز می‌گردد. بعد از آن رویداد، گزیده‌ای از این آثار در انجمن ایران و آمریکای تهران (1350) به نمایش گذاشته شد. از این زمان کارهای خاکی و کاهگلی گریگوریان بارها در نمایش‌های مختلف داخلی و خارجی ارائه شد.

در سال 1335 موزه هنر مدرن (موما) نیویورک به توصیه‌ی آلفرد اچ. بار جونیور، مدیر سابق موزه، اثری از مجموعه «کارهای زمینی» گریگوریان را خریداری کرد. تعدادی از آثار این مجموعه‌ نیز اخیراً توسط موزه متروپولیتن نیویورک خریداری شده است. لازم به ذکر است که برخی از آثار مجموعه‌ی «کارهای زمینی» گریگوریان را می‌توان در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران و گالری ملی ارمنستان در ایروان به تماشا نشست.

گریگوریان در این مجموعه‌ قصد داشته رابطه‌ی پیچیده‌ی بشر و زمین را بازسازی کند. در اثر «همگرایی» هنرمند تلاش کرده با به تصویر کشیدن یک جریان همگرا به سمت مرکز بوم، این ذهنیت را برای مخاطب تداعی کند که زمین هم درست همینطور از گرد و غبار پراکنده‌ای که در مرکزی گردآمده، به وجود آمده است.

اثر درخشان دیگر حراجی بونامز لندن 2021 نقاشی از سهراب سپهری بود که کارلوس فریروس، مجموعه‌دار برجسته‌ی پرویی، در طول سفرهایش به ایران در سال 1346 به‌طور مستقیم از این هنرمند خریداری کرده است.

اثر سپهری در بونامز لندن، نمونه‌ای استثنایی از مجموعه‌ی مشهور «درخت» این هنرمند است. مجموعه‌ی «درخت» که یادگار اواخر دهه‌ی 1340 است، گریزی‌ست از محیط خشن شهری و بیانی از دلتنگی برای مراتع سبز زادگاه هنرمند؛ کاشان. زندگی در شهر، سپهری را چنان اندوهگین و دلزده کرده بود که در حسرت بازگشت به مراتع سبز زادگاهش کاشان، دست به خلق این مجموعه زد. انتخاب تنه‌ها برای روایت یک درخت، نشان از اعتقاد سپهری به زیبایی مختصر است. سنت ذن اجتناب از زیاده‌گویی را تشویق می‌کند، به‌همین‌دلیل است که سپهری تنها تنه‌ها را به تصویر کشیده است، چرا که او واقع‌گرا نبود و بیشتر به معنای درخت، یعنی جوهر زیبایی‌شناختی آن، توجه داشت تا واقعیت فیزیکی‌اش.

علاوه بر سه اثری که بالاتر ذکر شد، دو اثر از صادق تبریزی و اردشیر محصص هم در این مجموعه حضور داشت. همچنین جعفر روحبخش با دو اثر «فیروزه و طلا» و «پرنده‌ها» در این رویداد نماینده‌ای از مکتب سقاخانه‌ به‌شمار می‌آید. در آخر می‌توان از اثر «الله» محمد احصایی که با رقم تقریبی 1.8 برابر بیشتر از قیمت اولین چکش، به فروش رسید نام برد. در مجموع نیمی از آثار هنرمندان ایرانی بونامز لندن 2021 با قیمتی بالاتر از برآورد خوش‌بینانه‌شان به فروش رسیدند.

منابع:

The modern and contemporary Middle Eastern art
Modern and Contemporary Middle Eastern Art including Baghdadiyat
Modern and Contemporary Middle Eastern Art including Baghdadiyat Part II
حراج تهران: مارکو گریگوریان (۱۳۸۶-۱۳۰۴)
Collecting guide: Middle Eastern Modern and Contemporary art