نگاهی‌ به «بر مدار حلزون» در مجموعه‌ معاصر سو

از بیست‌و‌یکم آبان‌ماه تا هشتم آذرماه سال 1400 نمایش گروهی با عنوان «بر مدار حلزون» در مجموعه‌ی معاصر سو برگزار شد.این نمایش با گردهم‌آیی شش هنرمند؛ درنا آبیاک، نیاز آزادی‌خواه، هاله چینی‌کار، نگار هنرپیشه، مژگان ملاحسینی، آرزو زرگر؛ و بر محوریت معنایی درد شکل گرفت.

در زیربنا و ایده‌ی مستتر در «بر مدار حلزون»، درد تجربه‌ای همگانی شمرده می‌شود که منشأ جسمانی و روانی آن از هم قابل تفکیک نیست. سویه‌ی نقادانه‌ی این نمایش به سمت جامعه‌ای است که در آن سلامتی فضیلتی انکارناپذیر است و شهروندی که احساس خوب بودن نمی‌کند شهروند بد تلقی می‌شود. در صورتی که درد با خودش احساس عمیقی از بودن را حمل می‌کند و اثراتش نیز در صاحب درد پایدار است. به‌طور کلی درد جسمانی و روحی حقیقتی بی‌پرده است که تبعات انکار آن به مراتب آسیب جدی‌تری را در پی خواهد داشت. با فهم چیستی درد، چیستی بیماری، رو در رو شدن صادقانه با آن‌ها و قدرتِ پذیرفتن این تلخی، انسان به سازگاری حقیقی‌ با ابعاد گوناگون زندگی‌اش می‌رسد.

درنا آبیاک در این نمایش چیدمانی از ده‌ها متر قطعات سرامیکی به فرم استخوان‌های ستون فقرات با عنوان «من جایی هستم که درد آنجاست» ارائه کرد. استخوان‌هایی که نه به‌لحاظ فرمی نزدیک به حقیقت انسانی‌شان هستند و نه بنا دارند مستقیماً به درد اشاره کنند؛ بله بیشتر تداعی‌گر اسکلت‌بندی درونی هستند و در معنا به جایگاه درد اشاره دارند. آبیاک با پرسشگری به‌دنبال مکان درد است و این‌که آیا گریختن از درد رفتار درستی‌ست؟

نیاز آزادی‌خواه با چهار قطعه طراحی روی پارچه با عنوان «نام من سرخ» و یک اثر حجمی با عنوان «بدن من آسیب دیده اما روح من نه» در این نمایش حضور داشت. آزادی‌خواه با رویکردی زنانه به خلق آثارش می‌پردازد، او در آثارش درد و آسیب را می‌پذیرد و محصول این پذیرش را روحی آرام و زیبا می‌شمارد. او ترجیح می‌دهد از صدمه‌های وارد شده عبور کند و از مسیر حقیقت درد به زیبایی برسد. این رویکرد در هر پنج اثر آزادی‌خواه قابل مشاهده است. او در واقع با دوخت‌ودوز روی آثارش دردمندی جسمانی را بازتاب می‌دهد، هرچند که کلیت تصاویرش را به سمت زیبایی سوق می‌دهد.

هاله چینی‌کار با چیدمان رشته‌هایی از طیف رنگی صورتی و سرخ، که همان طیف زخم و درد‌های دیدنی است، در این نمایش حضور داشت. اثر او با عنوان: «درد تنها بخشی از من است» به تداوم درد اشاره کرده و واکنش روحی انسان پس از تجربه‌ی بیماری را واکاوی می‌کند. اینکه فراموش شدن این تلخی دشوار است. چینی‌کار با این چیدمان به رویارویی بدن انسان با درد پرداخته است.

نگار هنرپیشه با چیدمانی بر پایه‌ی طراحی همراه یک ویدیو با عنوان «لام» در «بر مدار حلزون» حاضر شد. هنرپیشه به لایه‌لایه بودن تجربه‌ی دردناک می‌پردازد. لام دو شیشه است که نمونه‌ی آزمایشگاهی را بین آن قرار می‌دهند تا از هیدراته شدن و تماس با میکروسکوپ در امان باشد. او چندین لایه طراحی را با استعاره از لایه‌لایگی درد میان دو شیشه قرار داده است، گویی درد‌ها در لام قرار گرفته‌اند تا با دقت بررسی شوند. در کنار طراحی‌ها ویدیویی از تصاویر میکروسکوپی هم پخش می‌شود که مکمل معنای طراحی این اثر ا‌ست.

مژگان ملاحسینی در این نمایش مجموعه طراحی‌های «درد ممتد» را ارائه کرد. انبوهی از طراحی‌های کوچک در میان اپوکسی شفاف و دو ویدیو روی میز که شکل‌گیری طراحی‌‌ دیجیتالی را از زیر چند قطعه اپوکسی شفاف نمایش می‌دهد. او در «درد ممتد» قصد دارد نشان دهد که درد برایش منشأ جسمی ندارد و دردِ دیگران در او پدیدار می‌شود. قطعات نرم و صیقلی اپوکسی در آثار ملاحسینی بی‌شباهت به عمل لقاح خارج از رحم یا آی‌وی‌اف نیست. گویی با توجه به این شباهت، مژگان ملاحسینی آثاری بارور شده با درد دیگران را به نمایش گذاشته است.

آرزو زرگر با اثری پیچیده و تکنولوژی‌محور در این نمایش حاضر بود. او در اثرش با عنوان «قطبیدگی» بر موضوع دریافت، ادغام و انتقال پیام عصبی متمرکز بود. اثر او شامل 143 قطعه‌ی قالب‌گیری‌شده از مچ به پایین پای انسان است که بر روی تخته‌ای نصب شده‌اند. هریک از این قطعات به سنسوری حساس به حرکت متصل است و با عبور مخاطبان از مقابل سنسور، پاها به شکل اتفاقی حرکت می‌کنند. در طبقه‌ی پایین گالری، گیرنده‌ای اطلاعات سنسور را روی رول کاغذ منتقل کرده و چیزی شبیه به ضربان قلب رسم می‌کند. زرگر در اثر تعاملی‌اش کاری شبیه انتقال اطلاعات در بدن را انجام داده است.
نمایش «بر مدار حلزون» به آگاهی و صداقت ما در مقابل بدن پرداخت و از زوایای گوناگون این مسئله را بررسی کرد.

حقوق تصاویر متعلق به مجموعه معاصر سو است.