آثار اخیر در قرنطینه

زیرزمین دستان در همراهی با پلاس۲ در فروردین و اردیبهشت سال ۱۴۰۱ میزبان نمایش تازه‌ای از فریدون آو با عنوان «آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» بود. آثاری که با توجه به نام‌گذاری مجموعه، در ۲ سال اخیر و دوران پساکرونا شکل گرفته‌اند. فریدون آو (متولد 1324) نقاش، مجسمه‌ساز، نمایش‌گردان، گالری‌دار، مجموعه‌دار مشهور و یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌ها در هنر معاصر ایران است. اغلب آثار او را ترکیبی از نقاشی، عکس و کلاژ شکل می‌دهد. فریدون آو طی سال‌ها به‌عنوان مجموعه‌دار، نقش به‌سزایی در شناسایی هنرمندان معاصر و نمایش آثار آنان داشته است. 

آو در دوران‌های مختلف کاری خود دست به تجربیات متفاوتی زده است و آثار وی در گالری‌ها و موزه‌های بسیاری در نقاط مختلف جهان و در قالب نمایش‌های گروهی و انفرادی ارائه شده‌اند. «آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» چهاردهمین نمایش انفرادی آو با همکاری مجموعه‌ی گالری دستان (زیرزمین دستان و فضای نمایشی پلاس۲) است. مجموعه‌ی یاد‌شده شامل سی‌وهفت نقاشی در ابعاد بزرگ و‌ کوچک روی مقوا و بوم و هم‌چنین چند مجسمه‌ی فلزی است که به مسائل اخیر و مشغله‌های ذهنی هنرمند در دوران کرونا می‌پردازد. 

ویروس کرونا، به‌خصوص در ماه‌های اولیه‌ی شیوع و تجربه‌ی قرنطینه به‌صورت مداوم، زیست هرکدام از ما را تحت‌تاثیر قرار داد. خیابان‌های خالی، پرواز‌های به‌تعلیق‌درآمده، استفاده‌ی کمتر از سوخت‌های فسیلی، تخریب کمتر طبیعت و به‌طور کلی امکانی برای بازسازی طبیعت توسط خود، در ماه‌های اولیه‌ی قرنطینه‌ رخ نمود؛ لحظاتی کمتردیده‌شده که در آن‌ طبیعت موقعیتی برای بروز خود پیدا کرده بود. این بروز به اشکال گوناگون خود را نشان می‌داد؛ حیواناتی که گاه بیرون از زیستگاه‌های طبیعی خود و در شهر‌ها دیده می‌شدند، هوای پاکیزه که دستاورد آن روز‌ها بود، علف‌های هرزی که گاه‌وبی‌گاه از لای شکاف‌ها خود را نشان می‌دادند و از این قبیل چیز‌ها. آن‌چه که به‌طور خلاصه گفته و یادآوری شد، دریچه‌ی ورودی به «آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» است؛ فضایی که این آثار در آن شکل گرفته و حالا به نمایش درآمده‌ است. «آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» ما را به آن دوران باز می‌گرداند؛ این‌بار اما با دیدن دستاورد‌های طبیعت، از این وقفه‌ی چندماهه و گاه چندساله در برخی از نقاط جهان. 

آثاری که هنرمند در سال ۹۹ خلق کرده، در فضای پلاس۲ قرار گرفته‌‌اند و شامل مجموعه‌ای از آب‌ها و درختان هستند. چیدمان این آثار در بدو ورود به فضای گالری با آب‌ها شروع و در ادامه با درختان همراه می‌شود. آب‌ها به شکلی جاری فضا را پر کرده‌اند و هرکدام از طرفی به درون و بیرون حمله‌ور شده‌اند. آب‌ها در‌ همه‌جا حضور دارند و جلوه‌ای پرزرق‌وبرق و درخشنده به‌خود گرفته‌اند. درختان نیز با ترکیب‌بندی‌های گوناگون بر پس‌زمینه‌ی سفید نقش بسته‌اند. حضور درختان به‌گونه‌ای‌ست که انگار از درون باز شده‌اند و در تلاش برای امتداد به نقاط دیگر هستند. تشعشعات رنگ سبز و قهوه‌ای از هر درخت، اطراف آن را مورد اصابت قرار داده است؛ گویی آن‌ها در حال طغیان هستند. این موضوع در کنار چند بوم بزرگ که درخشش چشم‌نوازشان از دور خود را نشان می‌دهد، به خلق فضایی پرجنب‌وجوش و پویا در کل مجموعه ختم شده است و آن را به آن‌چه در دوران قرنطینه موجب شکل‌گیری روحی دوباره در طبیعت شده، نزدیک می‌کند.  

در ادامه‌ی مسیری که آو به خلق آن دست زده است، به فضای زیرزمین دستان وارد می‌شویم. «هوا ۱۴۰۰» در زیرزمین دستان به آثار آو در سال ۱۴۰۰ می‌پردازد. این آثار خلاف آثار نمایش‌داده‌شده در فضای پلاس۲، بر پس‌زمینه‌ای مشکی نقش بسته‌اند و اندازه‌هایی کوچک‌تر دارند. آن شور و هیجان آثار پلاس۲، در این‌جا متفاوت‌تر ایجاد شده است. با ورود به گالری شاهد گل‌هایی هستیم که با پاستل گچی بر بستری تیره نقاشی شده‌اند و هرکدام در اندازه‌های مختلف، فضایی را پر‌ کرده‌اند. هم‌چنین حواشی آن‌ها را خطوط و لکه‌های محو گچی با رنگ خود گل‌ها اشباع کرده است. به‌مرور گل‌ها از شکل می‌افتند و در آثار دیگر شاهد حضور خطوط و لکه‌های رنگی، در‌ کنار بحشی از پالت رنگی انتخابی هنرمند هستیم که بریده و بر بستر اثر چسبانده شده است.  

در کنار نقاشی‌های یادشده در دو فضای نمایشی گالری دستان، «آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» شامل مجسمه‌های فلزی نقره‌ای‌رنگی است که این نمایش را کامل می‌کنند. مجسمه‌ها از صورت انسانی همراه با عناصر حیوانی چون شاخ تشکیل شده‌اند و این ویژگی آن‌ها را بیش از هر چیز به آثاری کهن شبیه کرده است. حضور آن‌ها در فضای ذکرشده، یعنی طبیعتی که تلاش می‌کند قدرت خود را باز پس بگیرد، به‌نوعی انسان را در قلمرو طبیعت تعریف و با خود همراه می‌کند. 

«آثار اخیر در‌ دوران قرنطینه» با قرارگیری عناصر اصلی طبیعت در مرکز مسئله‌ی شکل‌گیری خود، آو را به موضوع بسیاری از آثار پیشین‌اش بازگردانده است. نمایشی پر از رنگ و گاه زیبایی بصری که هجوم طبیعت برای بازپس‌گیری امکان‌های ازدست‌رفته‌ی خود را فریاد می‌زند. در این‌جا با سلطه‌ی آب‌ها، درختان و گیاهان طرف هستیم. سلطه‌ای که همه‌جا را در برگرفته و با هیجانی سیال چشم را به هر سویی می‌کشاند و در خود غرق می‌کند.  

تصویر کاور و اسلایدر:

• plus2.gallery