مجموعه یادداشت‌های اصطلاحات بازار هنر | مشارکت در حراج و پیشنهاد قیمت

در نوامبر 2017 در خانه‌ی حراج کریستیز نیویورک، الکس روتر عبارتی را به زبان آورد که قبل‌تر در هیچ رویداد هنری نشنیده بود: «400 میلیون». پیشنهاد روتر به دلار بود و شیء مورد بحث، آخرین نقاشی شناخته‌شده‌ی لئوناردو داوینچی بود که از مجموعه‌ای شخصی به حراج رسیده بود. صدای نفس‌های در سینه حبس‌شده، جای خود را به تشویق‌های دنباله‌دار داد و در کمتر از یک دقیقه، لحظه‌ای تاریخی رقم خورد. «سالواتور موندی»، آخرین اثر داوینچی، با احتساب هزینه‌ی کمیسیون حراج به قیمت 450 میلیون و 300 هزار دلار فروخته شد. البته جمله‌ی 400 میلیون دلاری از زبان خود روتر نبود که در فضا پیچید و دیگران را به تشویق واداشت. جمله‌ی تاریخی از دهان خریدار بی‌نام و نشانی بیرون آمده بود که پشت تلفن در حال گفت‌و‌گو با روتر بود. از آن شبِ شگفت‌انگیز همین اندازه می‌دانیم. کریستیز اصرار دارد که هویت خریدارانی که می‌خواهند بی‌نام و نشان هنر بخرند را مخفی نگه دارد. البته اتفاق چون بزرگ و تاریخی بود، حدس و گمان‌ها ادامه داشت و بسیاری اعتقاد داشتند خریدار ناشناس شاهزاده‌ی سعودی، بدر بن‌عبدالله‌ بن‌فرحان بوده که به نمایندگی از بِن سلمان سعی داشته است اثر داوینچی را بخرد. بااین‌حال هیچ‌کس آن شب نمی‌توانست ادعا کند که از هویت خریدار خبر دارد. آن‌چه از حراج کریستیز در خاطر علاقه‌مندان به هنر ماند، این بود که این اولین پیشنهادِ با این رقم از طرف خریداری بود که کسی چیزی از آن نمی‌دانست. البته مشارکت غیرحضوری در حراج پدیده‌ای امروزی نیست. شاید بتوان ادعا کرد شدت و شیوع آن به موجب همه‌گیری ویروس جهانی در نسبت با گذشته تفاوت‌هایی پیدا کرده؛ اما در ماهیت همان است که بوده و حتی رکوردی که روایتش را در سطرهای پیش خواندید، سال‌ها قبل از همه‌گیری رقم خورده است. مشارکت غیرحضوری در حراج یا «پیشنهاد غایب» (Absentee Bidding) در مقابل «پیشنهاد حاضر» (Live Bidding) معنا پیدا می‌کند.

در مجموع، ارائه‌ی پیشنهاد یا شرکت در رویدادهای حراج را می‌توان به چند دسته‌ی کلی طبقه‌بندی کرد؛ در خصوص رویدادهای حضوری، پیشنهادها می‌توانند از طریق تلفن، به‌صورت حضوری یا از طریق پیشنهاد غایب مطرح شوند. در خصوص رویدادهای آنلاین، پیشنهادها می‌توانند به‌واسطه‌ی بسترهای آنلاین، تلفن یا به‌شکل غایب ارائه شوند. 

«مشارکت غایب در حراج» شکلی از مشارکت است که برای آن دسته از داوطلبانی فراهم شده که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در رویداد حراجی شرکت کنند. پیشنهادهای غایب را به نام‌های «کتبی»، «کمیسیون» یا «سفارش» هم می‌شناسند. خانه‌ی حراج ممکن است فرمی برای غایبان داشته باشد و علاقه‌مندان به شرکت در رویداد حراج می‌توانند از طریق پست، تلفن یا حتی بسترهای آنلاین پیشنهاد خود را ارائه دهند. اگر در طول رویداد حضوریِ حراج، پیشنهادی بالاتر از پیشنهادی که خریدار ناشناس در برگه یا فرم وارد کرده وجود نداشته باشد، پیشنهاددهنده‌ی غایب، صاحب اثر خواهد بود. اما پیشنهاد تلفنی با آن‌چه در خصوص مشارکت غایب گفته شد، قدری متفاوت است. اگر قصد ارائه‌ی «پیشنهاد تلفنی» (Telephone Bidding) را داشته باشید، یکی از کارکنان خانه‌ی حراجی با شما تماس خواهد گرفت و طی فرآیند مزایده، شما را در جریان پیشنهادها می‌گذارد و پیشنهاد شما را هم منتقل می‌کند. 

برای بسیاری از خریداران و مجموعه‌داران، پیشنهاد تلفنی انتخاب هوشمندانه‌تری است؛ چرا که به خریدار این فرصت را می‌دهد که ناشناس بماند. بعضی از خریداران ترجیح می‌دهند دولت‌ها از این‌که چه‌قدر روی فلان اثر خرج کرده‌اند چیزی ندانند. مشارکت تلفنی سال‌هاست که بخشی از رویدادهای حراجی بوده‌ است؛ با این‌حال صاحبان خانه‌های حراج معتقدند که در سال‌های اخیر شمار شرکت‌کنندگانی که تلفنی در حراج حضور دارند، رشد چشم‌گیری داشته است. از آثار عرضه‌شده در حراج حداقل 20 تا 30 مورد به‌صورت تلفنی به فروش می‌روند.

ایمی تاد میدلتون، رئیس بازاریابی خانه‌ی حراج ساتبیز، در مصاحبه‌ای گفته بود: «اتاق‌های فروش به‌طور فزاینده‌ای کم‌جمعیت‌تر شده‌اند. بسیاری از این تماس‌ها از کشورهایی هستند که در سال‌های اخیر رشد ثروت قابل‌توجهی داشته‌اند. اگر بخواهیم دقیق‌تر باشیم، ثروتمندان چین، روسیه، هند و برزیل در سال‌های اخیر مزایده‌گران مشتاقی بوده‌اند. بسیاری از مجموعه‌داران ساکن این کشورها در تلاشند آثاری را که در کشورشان خلق شده و مدت‌ها پیش در کشوری خارجی فروش رفته است را به وطن بازگردانند.»

البته مشارکت غیرحضوری می‌تواند برای مجموعه‌داران مشکلاتی هم به‌همراه داشته باشد؛ مثلاً این‌که خریدار فرصت مواجهه با خریداران دیگر را ندارد و از این جهت ممکن است در تخمین قیمتی که باید برای اثر پیشنهاد شود، اشتباه کند. به‌علاوه سهولت شرکت در رویداد حراجی از راه دور می‌تواند تعداد شرکت‌کنندگان را هم بالا ببرد و همین افزایش تقاضا بر قیمت اثر هنری هم تأثیر بگذارد. هم‌چنین از نظر لُجستیکی، مشارکت تلفنی یا پیشنهاد قیمت از طریق تلفن معمولاً مستلزم آن است که خانه‌ی حراج چندین تلفن ثابت در دسترس داشته باشد که در حین فروش نیازهای خریداران را پاسخ دهد. خریداری که از تلفن همراه استفاده می‌کند هم باید در منطقه‌ای بماند که سیگنال قوی است؛ و البته در صورت قطع شدن تماس، یک خط ثابت هم در دسترس داشته باشد. اگر تماس قطع شد، شخصی که از طرف خریدار در مزایده شرکت می‌کند باید به‌سرعت با خریدار تماس بگیرد و هم‌زمان با وقوع رویدادها، خریدار را از اتفاقاتی که در حراج می‌افتد مطلع کند؛ چرا که در بسیاری از رویدادهای حراجی مهم، صحبت بر سر چند دقیقه و ثانیه است.

نکته‌ی دیگری که لازم است به آن اشاره شود این است که از منظر حقوقی، پیشنهاد تلفنی مستلزم رعایت وظایف امانت‌داری است؛ امانت‌داری بین کسی که از طرف خریدار (نماینده) در رویداد شرکت می‌کند و خریدار (اصیل). این وظایف البته از منظر قانونی مشخص و تعیین‌شده نیستند؛ مهم این است که نماینده در رویداد حراجی به‌نفع خریدار اصلی عمل کند. بسته به شرایط، این امر احتمالاً مستلزم آن است که نماینده اطلاعات را در مورد پیشنهادهای ارائه‌شده به‌درستی به خریدار منتقل کند، تا خریدار توافق نهایی خود را ابراز نکرده پیشنهاد قیمت را اعلام نکند و بی‌رضایت خریدار روی اثر هنری دیگری قیمت اعلام نکند؛ این‌ها را البته دادگاه به اقتضای شرایط تعیین می‌کند. یکی از معروف‌ترین نمونه‌های مشکلات حقوقی ناشی از مزایده‌ی تلفنی، پرونده‌ی معروف سال 2009 حراج کریستیز است. در این سال هنری گریگوری، مجموعه‌دار صاحب‌نام، بر سر فروش نقاشی سَم فرانسیس با نام «گری» از خانه‌ی حراج کریستیز شکایت کرد. گریگوری از طریق نماینده‌ی خود، آوریل ریچون جیکوبز، رئیس فروش نوبت عصر کریستیز، تلفنی در حراج شرکت کرده بود. مجموعه‌دار با پیشنهاد 3 میلیون دلار شروع کرد و همان‌موقع کریستوفر بورگ، متصدی حراج، اعلام کرد که اثر فرانسیس به او فروخته شده است. اما اختلاف بر سر این بود که چند ثانیه بعد حراجی مجدداً به جریان افتاد و اثر در نهایت به قیمت 3.2 میلیون دلار به پیشنهاد‌دهنده‌ی دیگری به نام جوآن هیلر، مدیر و متصدی ارشد بنیاد هنری براد، فروخته شد. گریگوری، کریستیز را به تبانی متهم کرد و در نهایت طبق بررسی دادگاه، مشخص شد هنگامی که بورگ، متصدی حراج، نقاشی را به نام گریگوری اعلام کرده، هنوز چکش به صفحه برخورد نکرده بوده است و اثر هنری به هیلر تعلق گرفت. ولی آن‌چه از این دعاوی حقوقی برای شرکت‌کنندگان در حراج در خاطر ماند، اهمیت ارتباط بی‌وقفه و شفاف بین نماینده و مجموعه‌دار در هنگام مزایده‌ی تلفنی بود. شاید همین باعث شد تا خانه‌های حراج نسبت به کارکنان متصدی بخش مشارکت تلفنی دقت بیش‌تری نشان دهند. لزلی هندمن، صاحب خانه‌ی حراجی‌ در شیکاگو، تأکید می‌کند که، در اکثر خانه‌های حراج صاحب‌نام، همه‌ی کارکنان حراج که در بخش مزایده‌ی تلفنی مشغول به کار هستند، آموزش‌های ویژه‌ای در مورد زمان تماس با خریدار، نحوه‌ی اجتناب از افشای نام شخصی او و نحوه تصمیم‌گیری سریع مزایده‌کنندگان دریافت می‌کنند.

خلاف همه‌ی چالش‌های احتمالی، پیشنهاد تلفنی و غایب، به‌خصوص در سال‌های اخیر و به موجب همه‌گیری کرونا، پرطرفدارتر هم شده است. الکس روتر که اول یادداشت به او اشاره کردیم، حالا یکی از معروف‌ترین واسطه‌ها بین خریداران ناشناس و رویداد حراجی است. روتر در نوامبر 2018 بار دیگر رکورد حراج را با نقاشی از دیوید هاکنی جابه‌جا کرد. این‌بار روتر از طرف خریدار ناشناس مبلغ 90 میلیون دلار را برای «پرتره‌ی یک هنرمند» دیوید هاکنی پیشنهاد داد، که به بالاترین مبلغ برای اثر هنری یک هنرمند زنده تبدیل شد.

منابع:

• www.artsy.net/article/artsy-editorial-auction-house-buzzwords-new-collectors
• www.sothebysinstitute.com/news-and-events/news/auction-terminology
• www.artnet.com/auctions/glossary
• www.invaluable.com/blog/invaluable-auction-glossary
• www.menziesartbrands.com/buying-selling-art
• www.magazine.artland.com/a-short-history-of-art-auctions
• www.npr.org/2014/11/12/363313707/famous-paintings-sell-for-millions-at-auction-but-the-artist-gets-zero
• www.edition.cnn.com/style/article/alex-rotter-christies-auction/index.html 
• www.itsartlaw.org/2013/10/29/over-the-phone-auctions-a-missed-connection
• www.dw.com/en/impact-of-coronavirus-german-art-auction-house-staying-positive-and-wont-let-covid-19-stop-bidding/a-53610187
• www.artnews.com/art-news/market/pleasures-and-perils-of-phone-bids-at-auctions-2307

اسلایدر: 

• www.artnet.com