گذری به برخی از فعالیت‌های مراد منتظمی، کیوریتور و کارشناس تاریخ هنر ساکن فرانسه

مراد منتظمی، کیوریتور، ناشر و کارشناس تاریخ هنر ساکن فرانسه، یکی از فعالان موفق در حوزه هنر معاصر است. او در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ به‌عنوان کیوریتور بخش هنر مدرن آسیا، آفریقا و عرب در موزه‌ی تیت مدرن لندن فعالیت داشت و طی این مدت پلتفرم کیوریتوری و کتاب‌های زمان (Zamân Books & Curating) را بنیان نهاد. 

آن‌چه تاکنون کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است، نقش پررنگ کیوریتور و ناشر در نمایش آثار هنرمندان است. پلتفرم زمان با هدف تمرکز بر مدرنیته‌ی عربی، آسیایی و آفریقایی فعالیت دارد و به این ترتیب فرصتی برای شناخت بهتر هنرمندان این نواحی را در اختیار سازمان‌های غرب گذاشته است.

از جدیدترین نمایش‌های سازمان‌دهی شده توسط پلتفرم زمان، به کیوریتوری مراد منتظمی، می‌توان به نمایش «مدرسه‌ی هنر کازابلانکا» (Casablanca Art School) اشاره کرد که از تاریخ ۱۲ ژوئیه تا ۱۳ اکتبر ۲۰۲۴ در گالری هنر Schirn فرانکفورت برگزار می‌شود.

این نمایش مجموعه‌ای غنی از آثار تاریخی کشور مراکش را که تاکنون به نمایش عموم درنیامده‌اند، برای نخستین‌بار ارائه داده است. آثار برخی از چهره‌های نمادین مدرنیته فراملیتی همچون کارلا آکاردی (Carla Accardi)، فرید بلکاهیا (Farid Belkahia) و محمد ملهی (Mohamed Melehi) در این مجموعه حضور دارد. 

منتظمی تاکنون قدم‌های بزرگی برای مطرح شدن هنرمندان معاصر ایرانی در سطح بین‌المللی برداشته است. در سال ۲۰۲۲ آرش حنایی در همکاری با مراد منتظمی پروژه‌ی «هانتولوژی پساشهری» (Post-Urban Hantology) را پیش بردند که مدتی بعد برنده مسابقه‌ی بی‌ام‌دبلیو آرت‌میکرز (BMW Art Makers) شد. این پروژه در جولای ۲۰۲۲ در رنکانترس دِ آرلس و سپس در نوامبر ۲۰۲۲ در فوتو پاریس ارائه شد.

مراد منتظمی در سال‌های اخیر مقالات متعددی درباره‌ی تعدادی از شاخص‌ترین هنرمندان مدرن تألیف و منتشر کرده است که از میان آن‌ها می‌توان به بهجت صدر و بهمن محصص اشاره کرد. 

یکی از پروژه‌های شاخص مراد منتظمی، نمایش «آب‌های کثیف» از آثار بهجت صدر در موزاییک رومز لندن بوده است که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد. منتظمی در این مجموعه، منتخبی از آثار بهجت صدر را که تا آن زمان در انگلستان نمایش داده نشده بود، گردهم آورد؛ مجموعه‌ای که روند هنری این هنرمند را در خلال فراز و نشیب‌های تلخ سیاسی کشور نشان می‌داد و مبارزه‌ی او به‌عنوان زنی که برای به رسمیت شناخته شدن در صحنه‌ی هنری تحت سلطه‌ی مردان را آشکار می‌کرد. نمایش‌هایی از این دست، در شکل‌گیری نگاه امروز جوامع غربی به هنرمندان کشورهای توسعه نیافته و ارزش‌گذاری آن‌ها اثری به‌سزا داشته است. 

نمایش «آب‌های کثیف» تا سپتامبر ۲۰۱۹ ادامه داشته و شامل شش بخش مختلف بوده است؛ این نمایش مجموعه‌ای غنی از آثار تعدادی از هنرمندان مدرنیست و معاصر مصر، ایران و مراکش را ارائه داده است که بسیاری از آن‌ها در انگلستان شناخته شده نبوده‌اند.

از دیگر پروژه‌های شاخص مراد منتظمی، همکاری وی با گالری آب‌انبار و گالری آریا تهران برای برگزاری نمایشی تحت عنوان «۶۰ تکه از یک بدن گمشده» بوده که مجموعه‌ای از ۶۰ اثر مجسمه، کلاژ، چاپ و قطعات نمدی از بهمن محصص را شامل می‌شده است. این نمایش در سال ۲۰۱۵ برگزار شد. 

منتظمی مدتی بعد در سال ۲۰۱۸ به حمایت سازمان میراث فرهنگی ایران، کنفرانسی درباره‌ی این هنرمند با عنوان «بهمن محصص؛ شاعر، صنعت‌گر و شاهزاده» (Bahman Mohassess: the Poet, the Craftsman and the Prince​) در خانه آسیا واقع در لندن برگزار کرد. 

نمایش گروهی «تاریخ ویرایش نشده» (Unedited History) یکی دیگر از پروژه‌های شاخص منتظمی بوده است که با همکاری کاترین دیوید (Catherin David) در سال ۲۰۱۴ در موزه ملی هنر مدرن پاریس برگزار شد.

بیش از ۲۰۰ اثر مختلف از ۲۰ هنرمند ایرانی، که اغلب آن‌ها پیش‌تر در فرانسه ارائه نشده بودند در این نمایش ارائه شد و دریچه‌ای تازه به هنر سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۴ ایران را به روی جهانیان گشود. آثاری از بهمن محصص، بهجت صدر، کاوه گلستان، بهمن جلالی، باربد گلشیری، آرش حنایی و بسیاری دیگر از هنرمندان معاصر ایران در نمایش «تاریخ ویرایش نشده» حضور داشت. این نمایش در زمان اجرا، نگاهی تازه به هنر و فرهنگ بصری ایران، در دوران انقلاب، دوران جنگ ایران و عراق و دوران پس از جنگ تا به امروز را به مخاطبین خود عرضه کرد. 

تصویر کاور و اسلاید:

• rencontes-arles.com