«لحظه‌ی اقتدار»: حاشیه‌نویسی بر اثری از لیلا پازوکی

«لحظه‌ی اقتدار» عنوان اثر و پرو‌ژه‌ای از لیلا پازوکی‌ است که هنرمند در آن با استفاده از چراغ‌های نئونی و نوشته‌های طعنه‌آمیز، در پی وجه استعماری دیدگاه رسانه‌های غربی نسبت‌ به هنرمندان آفریقایی، آسیایی، و به‌نوعی هنرمندان جهانی خارج از آن‌چه که خودی می‌پندارند، می‌گردد.

در چراغ‌های نئونی ساخته‌شده توسط لیلا پازوکی جملاتی چون «مارک روتکوی کره‌ای»، «پیکاسوی هند»، «جف کونز ایرانی» و از این‌دست عناوین دیده می‌شود. آن‌ها به‌دنبال یکدیگر از بالا تا پایین نوشته شده‌‌اند و رنگ‌های مختلفی دارند. تأثیر آن‌ها به‌گونه‌ای‌ است که در ذهن، ده‌ها عنوان مشابه را یادآور می‌شوند؛ جملاتی که در ابتدا نوعی تحسین را به‌خاطر می‌آورند، اما با کمی تأمل ماهیت اصلی خود را نمایان می‌کنند.

جملات و عناوین یادشده در آثار پازوکی رویکردی منفی دارند. «لحظه‌ی اقتدار» به‌دنبال پیشبرد فضایی در جهت نقد این‌گونه عنوان‌هاست. آن‌چه در آن‌ها به‌وفور خودنمایی می‌کند، توصیف‌هایی‌ است که هنرمندان غربی را سرچشمه‌ی نگاه به همتایان شرقی و آفریقایی خود می‌داند. به‌عبارتی ماهیت گفتمان استعماری و شیوه‌ی آن برای اداره‌ی قدرت و کنترل گروه استعمارشده، که در این‌جا هنرمندان و آثار هنری دیگر نقاط جهان را شامل می‌شود، آن‌ها را تبدیل به ابژه‌ای برای کشف کرده است و پس از تأیید کنترل کیفیت‌های باب‌نظر غربی، به آن‌ها برچسب‌هایی مانند «سیندی شرمن آسیا» می‌زند.

این نگاه استعماری، فرهنگ استعمارشده را به‌عنوان یک «دیگری» برمی‌سازد و منجر به نحوه‌ی خاصی از بازنمایی در فرهنگ استعمارشده می‌شود که در آثار پازوکی بدین‌شکل خود را نشان می‌دهد. در ادامه آن‌ها محدوده‌ی ساخت تصویر خود را گسترش داده و این عناوین را به‌نوعی ارزش در فرهنگ یادشده تبدیل می‌کنند. 

در این‌جا هنرمند یا اثر هنری مشخصی که در این فرآیند استعماری قرار می‌گیرد، به‌گونه‌ای از قالب خود خالی می‌شود و نقش چیزی چون کالای تقلبی و در سطوحی پایین‌تر در نسبت با هنرمند یا اثر اصلی را به‌خود می‌گیرد. آن‌چه در این مسئله خود را عیان می‌سازد، خودبرترانگاری جهان‌شمول فرهنگ غربی‌ است که در مقابله با هنر و فرهنگ حاشیه‌ای و غیرغربی بر‌می‌آید، آن‌ را کمتر می‌انگارد و مهر تأیید خود را با عناوین یادشده بر آن‌ها می‌زند.   

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.leilahellergallery.com