غرفه‌ی کره‌ی جنوبی در «بی‌ینال ونیز»؛ حلقه‌ای در چرخه‌های نامتناهیِ خلق و انهدام

پنجاه‌ونهمین دوره از بی‌ینال ونیز این روزها در کشور ایتالیا در حال برگزاری است. این رویداد هنری که در طول مدت برگزاری بازدیدکنندگان زیادی را به غرفه‌های کشورهای مختلف در شهر ونیز می‌کشاند، امسال با محوریت نمایش آثار سوررئالیستی فعالیت می‌کند. دو مکان اصلی نمایش آثار بی‌ینال در فضاهای آرسنال (Arsenal) و جیاردینی (Giardini) واقع شده‌اند و برخی از غرفه‌ها نیز در سرتاسر شهر ونیز برپا هستند. کشور کره‌ی جنوبی نیز در فضای جیاردینی غرفه‌‌ای اختصاصی دارد که در آن آثار یکی از هنرمندان معاصر خود با نام یونچول کیم (Yunchul Kim) را به نمایش گذاشته است. نمایشی که در چرخه‌های نامتناهی خلق و انهدام در فراز و فرود است؛ چرخه‌هایی حاضر در همه‌جا که درون‌مایه‌ی آن‌ها از میان همه‌چیز، از جمله انرژی، ماده، زندگی و جهان عبور می‌کنند. عنوان کلی نمایش «حلقه» (Gyre) است و در آن جهانِ پیرامون به‌مثابه‌ی یک هزارتو کاوش می‌شود؛ موقعیتی که در آن حرکت در میانِ سکون و سکون در میانِ حرکت جریان دارد که دربرگیرنده‌ی اشیای غیرانسانی و ماده‌ی خام واقعیت است.

یونچول کیم برای ایجاد جهانِ بصری غرفه‌ی کره‌‌ی جنوبی در بی‌ینال ونیز 2022، تحقیقاتی میان‌رشته‌ای در حوزه‌های ادبیات، اسطوره‌شناسی، فلسفه و علوم پایه انجام داده است. کلیت این چیدمان‌ها نیز به‌طور مداوم و تحت‌تأثیر عناصری از جمله رویدادهای کیهانی، اتمسفر، نور، طبیعت و... در حال تغییر ماهیت از جنبه‌ی ظاهری‌اند. این هنرمند که در زمینه‌ی ساخت موسیقی‌ الکترونیک هم فعالیت دارد، فضای غرفه‌ی کره‌ی جنوبی را به‌طور کلی با پنج چیدمان متحرک و یک نقاشی‌دیواری فضامحور پر کرده است. لی یونچول (Lee Yunchul) به‌عنوان نمایش‌گردان در این غرفه حضور دارد و طبق گفته‌ی او، عنوان کلی نمایش که «حلقه» است، از یکی از اشعار ویلیام باتلر ییتس (William Butler Yeats) الهام گرفته شده است. 
یونچول کیم تا جایی که توانسته با قرارگیریِ بدن‌های زنده (Living Bodies) در محیط برگزاری، چیدمانِ غرفه را به فضای ذهنی خود نزدیک کرده است؛ بدن‌های زنده‌ای که قرار است برای بازدیدکنندگان حس رفت‌وبرگشتی میان آغاز و پایان یک چرخه را تداعی کنند. هنری که با تلفیق ادبیات، اسطوره، فلسفه و علم پایه‌گذاری شده، در سه قالب کلی ارائه شده است: «خورشیدهای طغیان‌گر»، «مسیر خدایان» و «فضاهای وسیعِ بیرونی».

آن‌چه در مرکز سالن اصلی به چشم می‌خورد، سازه‌ای به طول ۵۰ متر است که «کروما وی» (Chroma V) نام گرفته است؛ چیدمانی غول‌پیکر و پیچ‌درپیچ که در مرکزِ خود گره خورده و به‌شکل مجسمه‌ای مارمانند، هم‌چون یک سیستم اعصاب مرکزی، چیدمان‌های دیگر غرفه را به یکدیگر مرتبط می‌کند. «کروما وی» که چندان هم بی‌شباهت به یک اژدهای غول‌پیکرِ براق نیست، درست در مقابل دیواری قرار گرفته که بر آن طرحی از یونچول کیم با عنوان «حلقه» نقش بسته است؛ نقش‌های ظریف به رنگ‌های سفید و طوسی که بر پس‌زمینه‌ای قهوه‌ای‌رنگ از جنس چوب نمایانند. 

در گوشه‌ای دیگر از فضای سالن غرفه، چیدمان «خورشید‌های طغیان‌گر» (the Swollen Suns) جای گرفته که بخش عظیمی از آن متشکل از سازه‌های فلزی مشکی‌رنگی است که در انتهای آن‌ها چیدمانی پیج‌خورده از هزاران لوله‌ی شیشه‌ای به چشم می‌خورد؛ لوله‌هایی شیشه‌ای که به‌وسیله‌ی ذرات بنیادیِ اتم از خود نوری مقطعی و لحظه‌ای ساطع می‌کنند. سیگنال‌هایی که اجزای این چیدمان در فضا پراکنده می‌کنند، موجب تحریک سازه‌ی «کروما وی» و در نهایت حرکت آن می‌شود. کلیت این چیدمان در تلاش است تا در پس ظاهرِ عظیم‌الجثه و براقِ خود، به عواقب ناشی از انفجار خورشید و انباشت‌هایی که از آن حاصل می‌شوند اشاره کند؛ این‌که همین ذرات به‌ظاهر تخریب‌شده چه‌گونه می‌توانند موجب شکل‌گیری جهانی جدید شوند. گویی مرکزیت هر جهانی که در پس تخریب یا انفجار شکل می‌گیرد، حول محور منبعی نورانی جسمیت می‌یابد؛ منبعی نورانی به‌واسطه‌ی رویدادهایی کیهانی رو به زوال می‌رود و از میان ذرات پراکنده‌شده‌ی انفجارِ آن، جهان روشن جدیدی شکل می‌گیرد. 

در ادامه‌ی سازه‌هایی که مخاطب با آن‌ها مواجه می‌شود، مجسمه‌ای دیگر فضای غرفه را اشغال کرده که به‌واسطه‌ی فعل و انفعالاتی که درون آن در جریان است، ماهیتی زنده و پویا دارد. شبکه‌ای شبیه به واحدهای کوچک کندوی زنبور عسل که درون‌شان مایعی سیال و سبزرنگ تا نیمه پر شده است؛ ذراتی درون این واحدها به هم برخورد می‌کنند و به نسبت چگالی‌ای که دارند، حرکت کوتاهی در محدوده‌ی طول موج خود ایجاد می‌کنند و این برخوردها یک‌به‌یک درون هرکدام از سه جزء جداگانه‌ی این سازه در جریان هستند. 

چیدمان دیگری که در غرفه نصب شده‌ است با عنوان «ضربه» (Impulse) شناخته می‌شود. این چیدمان در نگاه اول شبیه به یک لوستر باشکوه است که از سقف غرفه آویزان شده و سیم‌های نازک آن تا نزدیکی‌های کف سالن کشیده شده‌اند. نزدیک‌تر که می‌رویم متوجه می‌شویم اشیایی که از دور به سیم شباهت داشتند، در واقع لوله‌های ظریفی هستند که مقدار مشخصی از آب را در میان بطری‌های شیشه‌ای استوانه‌ای‌شکل به جریان انداخته‌اند؛ مایعی که گفته می‌شود مربوط به آب‌های سطحی شهر ونیز است. 
و در نهایت، «شعله» (Flare) آخرین سازه‌ای است که بیش‌تر از چیدمان‌های دیگر ماهیتی ظاهری با پیش‌زمینه‌ی علمی دارد؛ سازه‌ای متشکل از دو ظرف بزرگ شیشه‌ای که درون هریک از آن‌ها با مایعی پر شده‌ است. محلولی که در ظرف پایین‌تر قرار گرفته در اثر چرخش میله‌ها حرکت می‌کند و از بیرون مانند شعله‌ی براقی است که پیوسته در حال چرخش است. 

وقتی از بیرون به نمای کلی چیدمان‌های حاضر در غرفه‌ی کره‌ی جنوبی می‌نگریم، سازه‌ها، چیدمان‌ها و حتی نمای کلی غرفه به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که گویی قرار است وارد یک محیط یک آزمایشگاه علمی شویم؛ همان‌اندازه که در ظاهر با چنین فضایی مواجهیم، در درون و ماهیت هرکدام از چیدمان‌ها نیز به این نقطه می‌رسیم که یونچول کیم در این غرفه ما را به تماشای درون فراخوانده است؛ درونی که می‌تواند به اندازه‌ی یک اتم کوچک و غیرقابل دیدن باشد و درعین‌حال آن‌قدر بزرگ شود که از مرز محدوده‌ی بینایی ما گذر کند. ظاهر نقره‌ای و ربات‌گونه‌ی سازه‌های غول‌پیکری که یونچول کیم با آن‌ها جهان غرفه‌ی کره‌ی جنوبی را شکل داده است، به درون حلقه‌ای ختم می‌شود که در آن زندگی و مرگ جریان دارد. حیاتی که منجر به مرگ می‌شود و مرگی که زندگی دوباره‌اش را مدیونِ ذراتِ متلاشیِ پیشین خود است. هنرمند در مسیر خلق آثار این غرفه به‌دنبال نمایش خالصی از هنر نیست؛ با این‌که می‌توان هریک از سازه‌های غرفه‌ی کره‌ی جنوبی را از دید مخاطب عامه‌پسند زیبا و چشم‌نواز دانست؛ اما آن‌چه در دل اژدهای به‌هم‌پیچیده‌ی غول‌پیکر و چیدمان‌های مرتبط با آن جریان دارد، جان‌ گرفتنِ علمی است که برای نمایش بیرونیِ خود از حوزه‌های دیگری مانند ادبیات، اسطوره‌ و فلسفه وام گرفته است.

منابع:

• www.labiennale.org/en/art/2022/korea-republic
• www.koreaherald.com/view.php?ud=20220421000892
• /www.designboom.com/art/yunchul-kim-gyre-exhibition-korean-pavilion-venice-04-22-2022
• www.artreview.com/lee-young-chul-to-curate-south-korea-pavilion-at-2022-venice-biennale

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.fivemedia.com