در پیچ و خمِ کاغذها؛ غرفه‌ی کشور سنگاپور در «بی‌ینال ونیز» ۲۰۲۲ 

پنجاه‌ونهمین دوره‌ی بی‌ینال ونیز، که از آغاز فعالیت خود در سال ۱۹۸۴ میلادی با عنوان «نمایشگاه دوسالانه‌ی هنر ایتالیا» شناخته می‌شد، این روزها در شهر ونیز در حال برگزاری است و هنرمندانی از سرتاسر جهان در آن شرکت کرده‌اند. کشور سنگاپور نیز که از سال ۲۰۰۱ در این رویداد هنری حضور دارد، امسال در دهمین دوره‌ی فعالیت خود آثار یکی از هنرمندان و نویسندگان معاصرش را برای نمایش در غرفه برگزیده است.

شوبیجی رائو (Shubigi Rao) هنرمند زاده‌ی کشور هندوستان است که در سنگاپور زندگی می‌کند و فعالیت هنری خود را نیز در همین کشور ادامه داده است. علایق او به کتابخانه‌ها، سیستم‌های بایگانی، تاریخ، ادبیات و مفاهیم پیرامونِ آن، بوم‌شناسی و تاریخ طبیعت موجب شده است تا کارهای هنری خود را نیز در قالب همین حوزه‌ها برگزیند. او در نوشته‌ها، فیلم‌ها و تصاویری که تولید می‌کند، به نقاط عطف فعلی و تاریخی به‌عنوان چشم‌اندازی برای بررسی بحران‌های معاصر جهان می‌نگرد و در تمامی آن‌ها از دیدگاه مردم، زبان‌ها، فرهنگ‌های مختلف و نهادهای گوناگون گذر می‌کند تا به اثر نهایی‌اش برسد.

حاصل یک‌دهه فعالیت اخیر او با عنوانِ «خمیر کاغذی سوم: شرح‌حالی کوتاه از کتابِ مطرود» (Pulp III: A Short Biography of the Banished Book) شناخته می‌شود که ماهیت آن به تاریخ ویرانیِ کتاب و چشم‌اندازِ آینده‌ی اطلاعات برمی‌گردد. در سال ۲۰۲۰، دومین کتاب از همین پروژه، جایزه‌ی ادبیات کشور سنگاپور را در حوزه‌ی غیرداستانی دریافت کرد و اولین جلد آن نیز در سال ۲۰۱۸ وارد لیست نهایی فهرست نامزدهای برنده شد. هر دو کتاب جایزه‌های بسیاری از جمله جایزه‌ی «اِی‌آی‌جی‌اِی» ‌(AIGA) در نیویورک، «دی اند اَد پنسل» (D&AD Pencil) برای طراحی و... را دریافت کرده‌‌اند. شوبیجی رائو با همراهیِ معماری به نام لارا میاتّو (Laura Miotto)، چیدمانِ پیچ‌درپیچی را اجرا کرده است که در قالب آن پنج‌هزار نسخه از کتابی که از آن نام بردیم، به‌شکل فیلم و پیچ‌وخمی از کاغذها، مضامینی از جمله دوام زبان‌های روبه‌فراموشی، اقلیم جوامع منطقه‌ای و آینده‌ی کتاب‌خانه‌های عمومی و نوین را کاوش می‌کند. این چیدمان بر فضای کشورهایی تمرکز دارد که در آن‌ها مراکز تاریخیِ چاپ و تجارت رونق یافته‌اند و از میان آن‌ها می‌توان به سنگاپور، ایتالیا و... اشاره کرد. هم‌چنین پنج‌هزار نسخه‌ی کپی‌شده از جلدِ سوم کتاب نیز تحت‌نظارت بی‌ینال ونیز جمع‌آوری شده‌اند که از طریق بازدیدکنندگانِ این غرفه، به کتاب‌خانه‌های کوچکی در سرتاسرِ جهان راه پیدا می‌کنند.  

شوبیجی رائو توضیحات خود در خصوص کلیت این پروژه را با یک سؤال شروع می‌کند: «شواهد ما چیست؟ و ما در حال تأییدِ چه چیزهایی هستیم؟ آیا آن‌چه بر آن قاطعیت داریم فقط چرخه‌هایی از فلسفه‌ی عقلانیت، حقایقِ نصفه‌و‌نیمه‌ی پر از التهاب، تخیلات سرسختانه و دست‌کاری‌های بدبینانه است؟ آیا ما قادر هستیم تا گفتمانی را میان کوچک‌ترین جزء تا بزرگ‌ترین اسناد شکل دهیم؟» و ادامه می‌دهد: «هر نشانه‌ای که ما می‌خوانیم یا توسط ما دیده می‌شود، ساخته شده است تا شرح مختصری باشد بر زندگی یا طرح‌های مختصرترِ آن. بنابراین هر متنی لزوماً گواهی‌ از حقیقت نیست؛ بلکه روشن‌گر زمان، ایده، حقایق و دروغ‌هایی از مکان و لحظه است. پس داستان‌های پروژه‌ی خمیر کاغذی به اشکال متفاوتی از شجاعت در عمل، گفتار، مستندسازی و اشتراک‌گذاری اشاره می‌کند. این داستان‌ها هم‌چنین مواردی را آشکار می‌سازند؛ اشکال ظریفی از مقاومت در چاپ، (از) زندگی‌های زیسته‌ای که توسط کتاب‌ها محصور شده‌اند، (از) نفس کشیدن هوایی که از بارِ دانش خوانده‌نشده ولی گران‌بها سنگین است، (از) به‌خطر انداختن همه‌چیز برای حفظ متونی که متعلق به آن‌ها نیست و ممکن است هرگز خوانده نشود، اما چیزی است بیش از بازنمایی نمادین صرف تمدن‌ها یا برخی اندیشه‌های ایده‌آلیستی‌شان.»

از جمله چالش‌های شوبیجی رائو در این نمایش این است که می‌دانسته بازنماییِ ده‌سال کاوشِ تاریخ‌محور او، در فضایی که برای بی‌ینال ونیز ۲۰۲۲ طراحی شده، غیرممکن است. علاوه‌براین تلاش کرده است تجربه‌ای منحصربه‌فرد از حضور در فضا را برای مخاطبان فراهم کند. در نهایت فضای غرفه‌ی سنگاپور توسط لارا میاتّو به‌گونه‌ای شکل گرفته است که مخاطبان بدون آن‌که بیش از حد در آن غرق شوند، درکی از فضای رفت‌وبرگشتی میان نوشتن و هنر را تجربه کنند. در سرتاسر فضای سالن پرده‌های ساده‌ی سفیدرنگ و بزرگی نصب شده‌ که بر سطح گسترده‌ی آن‌ها تنها یک خط از نوشته‌های کتاب نقش بسته‌اند. در بخش‌هایی از سالن نیز ویدیویی با عنوانِ «برگ‌های سخنگو» (Talking Leaves) در حال پخش است. چیدمان شکل‌گرفته تلاش دارد تا به هدف رائو در خصوص مواجهه‌ی فیزیکیِ مخاطبان با فضا جامه‌ی عمل بپوشاند.  

نوعی از داستان‌سرایی که هنرمند در غرفه‌ی سنگاپور ارائه داده است، در این نقطه خاتمه می‌یابد. مخاطب پس از حضور در این فضا ترغیب می‌شود تا به تأثیرات تخریب کتاب‌ها و کتاب‌خانه‌ها بر زیست انسان‌ها فکر کند. 

منابع: 

• www.artsy.net/article/artsy-editorial-10-best-national-pavilions-venice-biennale-2022 
• www.labiennale.org/en/art/2022/singapore 
• www.universes.art/en/venice-biennale/2022/pavilions-arsenale/singapore 
• www.nac.gov.sg/singapore-arts-scene/art-forms/visual-arts/singapore-pavilion-at-venice-biennale/singapore-pavilion-2022 
• www.biennialfoundation.org/2022/02/singapore-pavilion-at-the-venice-biennale-presents-shubigi-rao 

تصویر کاور و اسلایدر:

•  www.adobomagazine.com