فراخوان شماره‌ی پانزدهم نشریه‌ی کالوتیپ

«تاریخ‌نگاری عکاسانه»

«کالوتیپ» نشریه‌ی تخصصی عکاسی دانشگاه هنر تهران است که کار خود را از بهمن ماه 1384 آغاز کرده و اولین شماره‌ی آن، به‌عنوان نخستین نشریه‌ی دانشجویی عکاسی کشور، در دی ماه 1385 منتشر شد. این نشریه به همت اعضای انجمن علمی عکاسی دانشگاه هنر تهران پایه‌ریزی شد و با دغدغه‌مندی نسبت به مطالب روز و تاریخی پیرامون عکاسی، تا امروز به حیات خود ادامه داده است. در صورت تمایل، پيش‌طرح مطالب پيشنهادی خود را تا تاريخ 30 فروردين 1401 به شماره‌ی 09392915371 و يا به آدرس ايميل calotype@art.ac.ir ارسال نماييد.

در فراخوان تازه‌ترین شماره‌ی این نشریه با موضوع «تاریخ‌نگاری عکاسانه» چنین آمده است:

«در طی سالیان گذشته شاهد بروز مباحث گوناگونی پیرامون «عکاسی» و ارتباط آن با «امر تاریخ» در گفتمان‌های علمی ـ‌دانشگاهی و همچنین فضای مباحث فرهنگی ـ‌هنری بوده‌ایم. بر این اساس با رشد چشمگیر مقالات، کتاب‌ها، نشریات و نشست‌هایی که ارتباط بین عکاسی و تاریخ را مسئله‌ی محوری خود قرار داده‌اند، مواجه شده‌ایم. مطالعات پیرامون تاریخ و عکاسی را می‌توان یک حوزه‌ی مطالعاتی میان‌رشته‌ای دانست که در آن زمینه‌های متعددی مانند تاریخ اجتماعی، تاریخ هنر، ادبیات، زبان‌شناسی، مردم‌شناسی، مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی، سیاست، سواد رسانه‌‌ای و مطالعات ارتباطات مورد بررسی قرار می‌گیرند. همین گستردگی حوزه‌ی مطالعه، گاه موجب سردرگمی‌های بسیاری هم در فهم «عکاسی» و هم «تاریخ» و هم «روابط و تعاملات» میان آن‌ها شده است.

از همان ابتدای اختراع دوربین عکاسی، نقشی که عکس در ثبت تاریخ، رمزگشایی از تاریخ و تغییر شکل و محتوای آن ایفا کرده، همواره محل مناقشه و مباحثه‌ی پژوهش‌گران بوده است. از طرفی، از اواسط قرن بیستم، نگرش‌ها به مقوله‌ی تاریخ‌نگاری دچار تحول شد. این امر به دلیل توجه هرچه بیشتر متفکران به حوزه‌ی «فلسفه‌ی زبان» بود. در نظر متفکران عصر جدید، اساساً مورخ «بیش از دیگر کارورزان علوم انسانی و اجتماعی از زبان استفاده می‌کند» (جنکینز، 2003، 13). بر همین مبنا، نگارش تاریخ بسیار در گرو فهم زبان خواهد بود؛ به شکلی که «در حوزه‌ی تاریخ، مطالعات زبانی بیانگر آن است که بخش اعظم واقعیات موردتجربه‌ی ما قبل از هر چیز عملاً توسط زبان تعیین، تدوین و قالب‌ریزی می‌شوند» (همان، 14). در نظر ما، عکاسی به‌عنوان یکی از «زبان»های مهم فرهنگ دیداری در عصر حاضر، نقشی مهم و اثرگذار در روند تاریخ‌نگاری و همچنین شکل‌گیری نگرش‌های جدید نسبت به تاریخ داشته است. تصویر عکاسانه به دلیل ابهام دوگانه‌ی موجود در خود (با اینکه نزدیک‌ترین رسانه به ثبت واقعیت در نظر گرفته می‌شود)، همیشه جا را برای خوانش‌های دگرگون باز گذاشته است. بنابراین، نحوه‌ی مورد استفاده قرار گرفتن عکس و تصویر عکاسانه به دلیل خوانش‌های متفاوت از آن، در زمینه‌ی تاریخ‌نگاری باید مهم تلقی شود؛ چراکه تاریخ به‌عنوان شالوده و زیربنای فهم بشر از وقایع گذشته به کار می‌رود و درنتیجه، قضاوت درباره‌ی هویت فرهنگی و اجتماعی را رقم خواهد زد.

این شماره از نشریه‌ی کالوتیپ با هدف بررسی جزئی‌ترِ بخشی از این مباحث، تمرکز خود را بر روی کارکردهای عکاسی در انواع تاریخ‌نگاری قرار داده است. مسئله‌ی ما در این‌جا بررسی کارکرد و اثرگذاری «عکاسی» به‌عنوان یک ابزار بیان بصری در امر «تاریخ‌نگاری»، چه از جنبه‌ی «ثبت» و چه از جنبه‌ی «فهم» امر تاریخی خواهد بود. تاریخی که بیشتر از طریق تصاویر ساخته و فهم می‌شود، یا به طرق گوناگون و شاید برای اهدافی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.»

 

مطالب ارسالی می‌توانند ذیل یکی از مباحث زیر قرار بگیرند:

• نسبت میان تصویر عکاسانه، سند تاریخی و تاریخ نوشتاری
• خوانش‌های متفاوت از «فهم» امر تاریخی، بعد از اختراع عکاسی و تأثیرات آن در تاریخ‌نگاری سنتی
• چگونگی نقش سیاست و جامعه در بازنمایی عکاسانه‌ی تاریخ
• رویکردهای رسانه‌های جمعی (مطبوعات، خبرگزاری‌ها و تلویزیون) در بازتولید تاریخ اجتماعی
• نسبت میان سیاست خارجی کشورهای غربی با شمایل‌نگاری‌ها و تفکرات قالبی (stereotypes) از فرهنگ شرقی
• نقش شبکه‌های اجتماعی در ساخت یک تاریخ جایگزین (آلترناتیو) یا بازیابی تاریخ مسلط (هژمونیک)
• تاریخ‌نگاری به‌دست مردم و ظرفیت شبکه‌های اجتماعی تصویرمحور
• خودمردم‌نگاری و پدیده‌ی شهروند ـ‌خبرنگار؛ تعامل‌ها و تضادها
• تاریخ و حافظه؛ نسبت میان عکس‌های قدیمی با خوانش‌های متفاوت از تاریخ معاصر
• تأثیرات مفهوم نوستالژی در تاریخ‌نگاری (با تمرکز بر بایگانی‌های تصویری)
• «تاریخ از پایین»؛ آلبوم‌های خانوادگی و گفتمان رسمی نظام قدرت از تاریخ فرهنگی
• تأثیرات جریان عکاسی هنری در ایران، در بازتولید یک فهم تاریخی از جامعه
• تاریخ به‌مثابه‌ی موضع یا درون‌مایه در آثار عکاسی هنری معاصر