مونالیزا شش مرتبه مورد تخریب و یا سرقت قرار گرفت

مونالیزای (Mona Lisa) لئوناردو داوینچی (Leonardo da Vinci) یکی از محبوب‌ترین آثار هنری در جهان است که هرساله به‌عنوان گل سرسبد موزه‌ی لوور و اثری نمادین از رنسانس مورد بازدید میلیون‌ها نفر قرار می‌گیرد. این اثر که در سال ۱۷۹۷ توسط دولت فرانسه خریداری شد، از آغار قرن بیستم تاکنون هدف تخریب و یا دزدی قرار گرفته است. در ادامه به اختصار به خطراتی که این اثر ارزشمند را مورد تهدید قرار داد، می‌پردازیم.

۱۹۱۱: مونالیزا به سرقت رفت.
بخشی از دلیل شهرت جهانی مونالیزا به تخریب آن توسط خدمتکاری ایتالیایی به‌نام وینچنسو پروجا (Vincenzo Peruggia) در سال ۱۹۱۱ مربوط می‌شود. پروجا و دو نفر دیگر در کمدی در لوور مخفی شدند و زمانی که موزه بسته شد نقاشی را که در آن زمان اثری کم‌اهمیت ازداوینچی به حساب می‌آمد، همراه خود به قطاری که از پاریس خارج می‌شد بردند. از آن‌جایی که خبر این دزدی در فرانسه و خارج از آن پوشش داده می‌شد، پروجا اثر را نزد خود نگه داشت و آن را زیر تخته‌های کف آپاتمان خود پنهان کرد. بیش‌ از دو سال پس از سرقت، پروجیا تلاش کرد تا اثر را به فروشنده‌ای در فلورانس بفروشد. او معتقد بود این‌گونه گنجی را که ایتالیا از دست داده، به آن باز می‌گرداند. این فروش زمانی نتیجه‌ی عکس داد که این فروشنده پس از دریافت اثر، با مدیر گالری‌های اوفیزی (Uffizi Galleries) و پلیس تماس گرفت. پروجا محکوم به شش ماه حبس شد و این اثر به موزه‌ی لوور بازگردانده شد. 
۱۹۵۶: سنگی به سمت شاه‌کار داوینچی پرتاب شد. 
در سال ۱۹۵۶ مونالیزا دوبار مورد تخریب قرار گرفت. بار نخست یک خراب‌کار تلاش کرد که با تیغی روی تابلو برش ایجاد کند. طی این اقدام آسیبی به اثر وارد نشد. سپس یک مرد بولیویایی به‌نام هوگو اونجاگا ویجگاس (Hugo Unjaga Villegas) سنگی را به سمت تابلو پرتاب کرد. او در آن زمان گفت: «من سنگی در جیب خود داشتم و ایده‌ی پرتاب آن ناگهان به ذهنم خطور کرد.» خوش‌بختانه نقاشی پشت شیشه قرار داشت و آسیب جبران‌ناپذیری به آن وارد نشد. این سنگ در بخشی از نقاشی لکه‌رنگی را از بین برد که توسط متخصصین ترمیم شد و چند روز بعد در معرض دید قرار گرفت.
۱‌۹۷۴: مونالیزا در توکیو مورد تخریب واقع شد.
مونالیزا به‌ندرت از موزه‌ی لوور خارج شده است و این می‌تواند توضیح دهد که چرا ۱میلیون‌و۱۵۰هزار نفر از این نقاشی در موزه‌ی ملی توکیو (National Museum in Tokyo) بازدید کردند. یکی از این افراد، زن ژاپنی ۲۵ ساله‌ای به نام توموکو یونزو (Tomoko Yonezu) بود که برای اعتراض به تبعیض علیه معلولین سعی کرد در نخستین روز نمایش با اسپری به نقاشی رنگ قرمز بپاشد. او گرچه در نهایت محکوم به پرداخت ۳۰۰۰ ین شد ولی به هدف خود رسید. چرا که موزه‌ی ملی روزی را به بازدید معلولین از موزه اختصاص داد. 
۲۰۰۹: فنجان چای به سمت مونالیزا پرتاب شد. 
در سال ۲۰۰۹ زنی روسی که از تابعیت کشور فرانسه محروم شده بود فنجانی چای را به تابلوی مونالیزا کوبید. این‌بار هم به لطف حفاظ شیشه‌ای مونالیزا آسیب ندید. 

۲۰۲۲: مونالیزا به کیک آغشته شد. 
مونالیزا یک قرن پس از این‌که به سرقت رسید، توسط مردی ۳۶ ساله که با لباس زنانه و ویلچر وارد موزه شد، به کیک آغشته گشت. فیلمی از این اتفاق در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این مرد به زبان فرانسوی می‌گفت: «کسانی هستند که زمین را نابود می‌کنند. هنرمندان به فکر زمین باشید. به‌همین‌دلیل این کار را کردم. به فکر[این] سیاره باشید.» این مرد بلافاصله بازداشت شد. 

۲۰۲۴: فعالان محیط زیست به نقاشی مونالیزا سوپ پاشیدند.
از سال ۲۰۲۰ تاکنون فعالان محیط زیست اعتراضاتی در موزه‌ها به راه انداختند که چسباندن خود به نقاشی‌های معروف یا پرت کردن غذا به سمت آن‌ها را شامل می‌گردد. در سال ۲۰۲۴ با پاشیدن سوپ توسط فعالان محیط زیست بر شیشه‌ی ضدگلوله‌ی مونالیزا، این اثر به «گل‌های آفتاب‌گردان» ونسان ون‌گوگ، «کومه‌ی علف خشک» کلود مونه، «جیغ» ادوارد مونک و «گاری علوفه» جان کانستبل پیوست. به نظر می‌رسد که معترضان به ریپوست اَلیمِنتِر (Riposte Alimentaire)، گروهی از محیط‌بانان که بر کشاورزی پایدار متمرکزاند، وابسته‌اند. یکی از فعالان، پیش از دستگیر شدن توسط مأموران به زبان فرانسوی پرسید: «چه‌چیزی مهم‌تر است؟ هنر یا حق داشتن یک سیستم غذایی سالم و پایدار؟ سیستم کشاورزی ما بیمار است.»

منبع:

• www.artnews.com

تصویر کاور و اسلایدر:

• www.vanityfair.com