نشست نمایش «آینه در آینه»، موزه هنرهای معاصر
22 دى 1400نمایش «آینه در آینه (مروری بر تحولات هنر معاصر ایران 1353- 1363)» از سه‌شنبه 28 دی 1400 در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران برگزار خواهد شد. صبح روز 21 دی‌ماه نشستی در این راستا و با حضور احسان آقایی، رئیس موزه‌ی هنرهای معاصر تهران، سید عباس میرهاشمی، دبیرکل چهاردهمین جشنواره‌ی هنرهای تجسمی فجر، و کیانوش معتقدی، کیوریتور نمایش «آینه در آینه» برگزار شد.
در این نمایش حدود 90 اثر هنری شامل نقاشی، عکس، پوستر و کارهای گرافیکی از هنرمندانی چون ایوب امدادیان، هانیبال الخاص، مسعود سعدالدین، نیلوفر قادرنژاد، کاظم چلیپا، پروانه اعتمادی، سیروس مقدم و همچنین هنرمندان اعتراضی پیش از انقلاب چون اردشیر محصص، بهمن محصص و علی‌اکبر صادقی به نمایش گذاشته خواهد شد. ابعاد آثاری که به نمایش در می‌آیند بسیار بزرگ است؛ زیرا عموماً به‌صورت نقاشی‌دیواری روی بوم خلق شده‌اند.
طبق توضیحات احسان آقایی، موزه‌ی هنرهای معاصر تهران سال‌ها در حال بررسی و تحقیق بوده است تا بتواند مجموعه نمایش‌های «آینه در آینه» را برگزار کند. او تصریح کرد که این عنوان با سابتایتل‌های (زیرتیترهای) مختلف در نمایشگاه‌های دیگری هم رؤیت خواهد شد. آثار موجود در این نمایش از هم‌افزایی گنجینه‌ی موزه‌ی هنرهای معاصر با سایر گنجینه‌های موجود در کشور شکل گرفته‌اند. بیش از نیمی از این آثار تابه‌حال دیده نشده و موزه پس از یک فرآیند مطالعاتی تصمیم به نمایش آن‌ها گرفته است. آثار بهرام دبیری و منوچهر صفرزاده در این دسته قرار می‌گیرند.
آقایی ادامه داد: «نمایش پیش‌ِ رو با همکاری جشنواره‌ی هنرهای تجسمی فجر برگزار خواهد شد. این نمایش به بررسی و ارائه‌ی آثار موجود از زمان شکل‌گیری جریان هنر اعتراضی تا رسیدن به هنر انقلاب و در نهایت هنر جنگ می‌پردازد.» در بخش ابتدایی نمایش، آثاری از هنرمندان مستقل را خواهیم دید و پس از آن به هنرمندان انقلابی و در نهایت جریان هنر جنگ می‌رسیم.
احسان آقایی با تأکید بر نگاه پژوهشی این نمایش، رویدادهای مشابه داخلی را متمرکز بر وجه معنایی داستان و رویدادهای خارجی، مانند نمایش «تاریخ ناویراسته‌ی ایران» که در موزه‌ی هنرهای معاصر پاریس برگزار شد، را متمرکز بر نگاه شرق‌شناسانه خواند. طبق گفته‌ی او، نمایش «آینه در آینه» با نگاه کاملاً هنری به بررسی این آثار پرداخته است.
سید عباس میرهاشمی در بخشی از این نشست اذعان کرد که جشنواره‌ی هنرهای تجسمی فجر با بررسی بسیار و در نظر گرفتن رویکردی پژوهشی، سعی بر حمایت از موضوعات و فعالیت‌های این‌چنینی دارد. او همچنین افزود: «این جشنواره در راستای پر کردن خلأهای بسیار در حوزه‌ی تجسمی قدم برداشته و با انجام این فعالیت‌ها و بررسی دوره‌های مختلف هنری امیدوار خواهد بود که سنگ بنای مناسبی در جهت ادامه‌ی این رویکرد در دوره‌های بعدی داشته باشد.»
کیانوش معتقدی درباره‌ی ایده و ماجرای کلی این نمایش توضیح داد: «جریان هنری نوین در دهه‌ی پنجاه، جریان هنر اعتراضی و انقلابی است که بعد از زایش مدرنیسم و تشکیل جریاناتی چون سقاخانه رقم می‌خورد. این جریانات زیر مجموعه‌ی هنر اجتماعی قرار می‌گیرند که خود از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همین مسئله باعث شد تا ما با نگاهی منصفانه و با بررسی یک دهه، برای اولین‌بار شکل‌گیری جنبش اعتراضی و نتیجه‌ی آن یعنی هنر انقلابی را از زاویه‌ی تاریخ هنر بررسی کنیم و این نگاه را در شکل‌گیری و سامان دادن چنین نمایشی در نظر بگیریم.»
معتقدی با تأکید بر داشتن نگاهی منصفانه و مبتنی بر جریان‌شناسی تاریخ هنر توضیح داد که تمرکز این نمایش بر رسانه‌ی نقاشی و نقاشی‌دیواری است. بسیاری از نقاشان از مضامین ملی و حماسی برای روایت این دوره استفاده کرده و آثار موجود بر اساس سیر تاریخی چیدمان شده‌اند.
او تصریح کرد که بخشی از هنر انقلاب ایران، متأثر از نگاه انقلاب‌های خارجی است؛ یعنی بسیاری از هنرمندان از هنر انقلابی خارج از ایران الهام گرفته‌اند؛ مانند هنر انقلابی مکزیک و روسیه. او دلیل پرداختن به این دسته از آثار را نگاه پژوهشی نمایش پیش رو می‌داند.
معتقدی با اشاره به اینکه انقلاب و هنر انقلابی یک جریان بسیار متکثر و متنوع است ادامه داد: «ما سعی کردیم در این نمایش از عکس هم استفاده کنیم. عکس‌های مهمی از دوران انقلاب به جا مانده‌اند که در مسیر بررسی هنر اعتراضی و انقلابی باید به آن‌ها هم پرداخته شود. کارهای گرافیکی انقلاب مانند پوسترها هم در این دسته جای می‌گیرند. همچنین پرتره‌نگاری‌های موجود، از نظر سبک‌شناسی و ریشه‌یابی حائز اهمیت فراوان هستند. همه‌ی این آثار در کنار یکدیگر، بدنه‌ی هنر انقلاب را تشکیل می‌دهند و به موضوع اصلی مد نظر ما کمک می‌کنند.»
معتقدی در آخر به تایم‌لاین موجود در این نمایش پرداخت: «این تایم‌لاین دارای 3 بخش اصلی است. بخش اول رویدادهای تاریخی ایران هستند که شناخت و بازخوانی آن‌ها برای مخاطب جالب توجه خواهد بود. در کنار این بخش، به رویدادهای فرهنگی هنری می‌پردازیم و این رویدادها شامل: مهم‌ترین نمایشگاه‌ها، تأسیس موزه‌ها، شکل‌گیری دانشکده‌ی هنرهای زیبا و رسیدن به رویدادهای فرهنگی هنری انقلاب است. در نهایت هم به نقش موزه‌ی هنرهای معاصر بعد از انقلاب خواهیم پرداخت. این موزه در اولین بازگشایی خود پس از انقلاب با نمایشی از هنرمندان معترض و هنر انقلابی، کار خود را از سر گرفت و ما هم سعی کردیم در بخشی از نمایش پیش رو قسمت‌هایی از آن نمایشگاه را بازسازی کنیم.»
