نگاهی کوتاه به کتاب «تالار قندریز»

کتاب «تالار قندریز: تجربه‌ای در عرضه‌ی اجتماعی هنر» مجموعه‌ اطلاعاتی است که درباره‌ی تالار قندریز، یکی از مهم‌ترین کانون‌های هنری دهه‌های 40 و 50 شمسی، گردآوری شده است. این کتاب به کوشش رویین‌ پاکباز، یکی از مؤسسان تالار، و حسن موریزی‌نژاد، توسط نشر حرفه هنرمند منتشر شده و مطالعه‌ی آن برای مخاطبان و طرفداران هنر معاصر ایران جذاب خواهد بود. تالار قندریز در سال 1343 به همت گروهی از هنرمندان جوان و پیشرو تأسیس شد و در گفتمان روشنفکری و توسعه‌ی نقاشی مدرن ایران نقش مؤثر و پررنگی بر عهده داشت. 

تالار قندریز که در ابتدا تالار ایران نامیده می‌شد، یکی از معدود نهادهای تاریخ هنر معاصر ایران است که از آغاز به آرشیو و ثبت اسناد فعالیت‌های خود پرداخت. این کتاب نیز با بهره‌گیری از همین آرشیو جامع و کامل تألیف شده است. هنرمندان تالار حساسیت زیادی ‌نسبت‌ به تحولات سیاسی و اجتماعی دوران داشتند و با نگاهی دغدغه‌مند و جدی، به‌دنبال راه‌حلی برای رفع مسائل فرهنگی جامعه بودند. روشنفکرانی که خود را نسبت‌ به عقب‌ماندگی تاریخی ایرانیان و بهره‌گیری از رسانه‌ی هنری متعهد می‌دانستند و قصد داشتند در زمینه‌ی هنر نیز تحولات جدی به وجود آورند. آن‌ها با نگارش بیانیه و اظهاریه برای مخاطبان ناآشنا به هنر، در آگاهی‌بخشی فرهنگی و هنری نقش مهمی ایفا کردند. در مقدمه‌ی کتاب که به قلم ایمان افسریان نوشته شده، تجربه‌ی این افراد و دیدگاه آنان نسبت به مسائل هنری و فرهنگی شرح داده شده است. 

در این کتاب تاریخ و چگونگی شکل‌گیری تالار قندریز، فعالیت‌ها و رویکرد هنرمندان و مؤسسان آن، در قالب دو مطلب «تالار: از آغاز تا پایان» نوشته‌ی حسن موریزی‌نژاد و «تالار: نمود یک آرمان» که حاصل گفت‌وگوی رویین پاکباز، محمدرضا جودت، نصرت‌الله مسلمیان و موریزی‌نژاد است، روایت شده است. آنچه در این بخش‌ها آمده، اثباتی بر پیشرو بودن ذهنیت و فعالیت‌های هنرمندان تالار قندریز و حرکات خارج از جریان غالب آنان است. همچنین در بخش پیوست‌های کتاب نیز فهرست کاملی از کارنماهای تالار بین سال‌های 1343- 1357، گزیده‌ی پوسترهای کارنماها و نوشته‌هایی از دست‌اندرکاران این تالار قرار دارد که دسترسی به این آرشیو مهم، برای درک و شناخت جامعه‌ی هنری قبل از انقلاب مفید خواهد بود.