حسین والامنش

حسین والامنش (متولد 1327) هنرمند مفهومی‌ای بود که محوریت موضوعی آثار او را مفاهیم هستی‌شناسانه و ارتباط با طبیعت شکل می‌داد. او با ذهن جستوجوگر و تجربه‌گرای خود، از مواد طبیعی، واژه‌ها و زبان بهره می‌برد و با ارجاعات ظریف بصری، مخاطب را به چالش می‌کشید. آثار او نشان‌دهنده‌ی علاقه‌ی والامنش به اشیاء و هم‌چنین خلق هنر بی‌واسطه‌ای است که به جای تأکید بر هنرمند، ارتباط مخاطب با آثار را هدف قرار داده است. آثار والامنش که از نقاشی و مجسمه تا چیدمان‌های محیطی را در بر می‌گیرند، در عین سادگی مفاهیم عمیقی دارند و جهان‌بینی او، که برآمده از زندگی در استرالیا و زادگاهش ایران است، را منعکس می‌کنند.

حسین والامنش در تهران متولد شد. از کودکی با نقاشی مأنوس شد؛ اما ابتدا رشته‌ی ریاضی را برای تحصیل در دبیرستان انتخاب کرد. علی‌رغم میل خانواده، در پانزده‌سالگی به هنرستان هنرهای زیبای پسران رفت و تحصیلات هنری خود را آغاز کرد. در این دوران غلامحسین نامی، محمدابراهیم جعفری، اصغر محمدی و رفیع حالتی از جمله اساتید هنرستان بودند. تحصیل در هنرستان برای والامنش فرصتی را فراهم کرد که هم نقاشی و طراحی را فرا بگیرد و هم با فضای جامعه‌ی هنری آن دوران آشنا شود. در سال‌های پایانی هنرستان به گروه بیژن مفید پیوست که در آن دوران تئاتر شهر قصه را تمرین می‌کردند. والامنش در این تئاتر نقش فیل (منوچهر) را ایفا کرد و نزدیک به چهار سال با این گروه همکاری داشت. بعد از دریافت دیپلم به سربازی رفت و ۶ ماه آخر به شیراز منتقل شد. او برای اولین‌‌بار آثارش را در سال ۱۳۵۱ در نمایشی در دانشگاه شیراز ارائه داد. بعد از پایان سربازی به تهران بازگشت و به «کارگاه نمایش» پیوست. در این مرکز همکاری گسترده‌ای با هنرمندان و نویسندگان برقرار کرد و طراحی جلد کتاب، طراحی پوستر، طراحی صحنه و لباس نیز انجام داد. 

در سال ۱۳۵۲ به استرالیا مهاجرت کرد و با زندگی و عقاید بومیان این سرزمین آشنا شد. نزدیکی این انسان‌ها با طبیعت، هم از نظر فیزیکی و هم روحانی، او را به خود جذب کرد و تصمیم گرفت مدتی با آن‌ها زندگی کند. این ماجراجویی برای او تجریبات عمیقی به دنبال داشت. سپس به شهر آدلاید رفت و دوره‌ی کارشناسی نقاشی را در دانشگاه هنر استرالیای جنوبی گذراند. او که به نقاشی و البته کسب تجربه‌های تازه و آزاد علاقه‌ی زیادی داشت، رفته‌رفته به بازی با مواد و مصالح مختلف پرداخت. در دانشگاه به کارگاه‌های مجسمه‌سازی و صنایع‌دستی هم جذب شد و برنامه‌های نقاشی را با تأکید بر بافت و جنسیت ادامه داد.

والامنش در کارهای خود پیوندی میان هنر و فرهنگ ایران و استرالیا برقرار کرد و همین موضوع، او را به کار با مواد طبیعی و آلی سوق داد. به گفته‌ی خودش: «همواره برای من، محل زیست و این‌که از کجا آمده‌ایم و در کجا زندگی می‌کنیم، مهم بوده و بر کارهایم هم تأثیر گذاشته. من همیشه احساس می‌کردم که باید نقاش باشم و نقاشی کنم؛ اما بعد از گذراندن دوره‌ی هنرستان و دانشگاه در استرالیا، احساس کردم که رنگ، ماده‌ی کار من نیست. چیزی که برای من مهم بود حقیقت شیء است. باید خود شیء وجود داشته باشد. رنگ به این نیاز من پاسخ نمی‌داد؛ مثلاً خانه‌های کاهگلی با رنگ‌ِروغن را نمی‌توانستم آن‌طور که باید نمایش دهم. باید از خود مواد کاهگل استفاده می‌کردم.» از همین‌ زمان بود که نقاشی‌هایش به نقش‌برجسته‌هایی با بهره‌گیری از خاک، شن، کاه و... تبدیل شد و آثار چیدمان در کارهایش پدید آمد.

با پایان تحصیلاتش در سال ۱۳۵۵، نخستین نمایش انفرادی خود را برپا کرد. سپس در زمینه‌ی برپایی نمایش‌های گروهی و انفرادی و قبول سفارش کار برای فضاهای عمومی به فعالیت پرداخت. از اواخر دهه‌ی شصت تمرکز خود را بر فعالیت هنری گذاشت و به ساخت چیدمان‌های بزرگ‌اندازه مشغول شد. بسیاری از آن‌ها به‌صورت چیدمان‌های دائمی یا مجسمه‌های شهری در خیابان‌ها، پارک‌ها، ساحل دریا و... قرار گرفته و جنبه‌ی هنر عمومی دارند. در سال ۱۳۷۸ سفارش یک چیدمان محیطی به یاد حدود ده‌هزار قحطی‌زده‌ی ایرلندی که به استرالیا مهاجرت کردند، به او داده شد و آن را در هایدپارک سیدنی ساخت. هم‌چنین در سال ۱۳۸۴ سفارش ۱۴ قطعه برای تراس شمالی آدلاید را با همکاری همسرش، آنجلا والامنش، به انجام رساند. علاوه‌بر این‌ها طی این سال‌ها نمایش‌های انفرادی و گروهی متعددی برگزار کرد و جوایز و فرصت‌های مطالعاتی مختلفی نیز به دست آورد. او هم‌چنین در زمینه‌ی هنر ویدیویی فعالیت کرد. در سال ۱۳۹۵ در نمایش گروهی «کتاب خانه است» که در پروژه‌های آران برگزار شد، آثارش را ارائه داد و در سال ۱۳۹۶ نمایش انفرادی «از کجا آمده‌ام؟» را در این گالری برگزار کرد. سرانجام این هنرمند در ۲۵ دی‌ماه ۱۴۰۰ در خانه‌ی خود در آدلاید استرالیا چشم از جهان فرو بست.