بهمن جلالی

بهمن جلالی (متولد 1323) عکاس سرشناسی است که بیشتر به‌خاطر نمایش موضوعات اجتماعی، مجموعه عکس‌های دوران انقلاب و جنگ هشت‌ساله‌ی ایران و عراق  شناخته می‌شود. 

 بهمن جلالی در تهران متولد شد. او در رشته‌ی اقتصاد در دانشکده‌ی اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه ملی تحصیل کرد و پس از فارغ‌التحصیلی از اواخر دهه‌ی 1340 کار به‌عنوان عکاس را آغاز کرد. او در مؤسسات و دانشگاه‌های مختلفی به تدریس عکاسی پرداخت و مدتی با قباد شیوا در مجله‌ی «تماشا» همکاری کرد. سپس در سال 1353 به لندن رفت تا در استودیو جان ویکرز عکاسی را به‌صورت حرفه‌ای بیاموزد. وی پس از مدتی به عضویت انجمن عکاسی سلطنتی بریتانیا درآمد.  

جلالی در سال 1355 به ایران بازگشت. در سال‌های پیش از انقلاب عکس‌های خود را به نمایش گذاشت و کتاب «هنر آفریقای سیاه» را در سال 1356 منتشر کرد. آثاری که بهمن جلالی طی 64 روز پیش از پیروزی انقلاب و در دوران جنگ ثبت کرده را شاخص‌ترین آثار وی دانسته‌اند. عکس‌های انقلابی بهمن جلالی همراه تصاویری از تعدادی عکاس دیگر در سال 1358 در کتاب «روزهای خون، روزهای آتش» منتشر شد.   

عکس‌های مربوط به دوران جنگ جلالی در مجموعه‌های «آبادان که می‌جنگد» در سال 1360 و «خرمشهر» در سال 1361 منتشر شد. این مجموعه‌ها شامل تصاویری از مناطق غیرنظامی تحت هجوم دشمن در سال‌های اولیه‌ی جنگ است. در این سال‌ها افراد زیادی وقایع کشور و فضای اجتماعی زمانه را در عکس‌ها و نقاشی‌های خود روایت می‌کردند. بسیاری از آثار این دوران بازگوکننده‌ی شور انقلابی و عطش ایثار و شهادت، با جنبه‌ای تبلیغاتی بودند. اما خلاف آن‌ها، عکس‌های جلالی روایتی واقع‌گرا با رویکردی گزارشی از وقایع بسیار مهم اما تلخ زمانه‌ی خود را ارائه می‌دهند؛ رویکردی که موجب شده است تصاویر او سال‌ها پس از وقوع این رخدادها نیز منبع مهمی برای بازگویی آنچه که گذشته به‌شمار بیایند.

 پس از پایان جنگ و در دهه‌ی هفتاد موضوع آثار بهمن جلالی سمت‌وسویی تازه گرفت. او خلاف آثار پیشینش، بر موضوعاتی متمرکز شد که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و این آثار نگاه جستجوگرتری را نمایش می‌دهد. در مجموعه عکس‌های دهه‌ی هفتاد بهمن جلالی که با تک‌عکس‌هایی از پیش از انقلاب آغاز شده و بعد از جنگ به‌طور جدی‌تری ادامه پیدا کرده‌اند، می‌توان موضوعاتی مربوط به محیط زندگی و فرهنگ افراد جامعه در نقاط مختلف کشور را دید. مجموعه‌ی «ایران سرزمین نور و رنگ» (1370) و مجموعه‌ی «ماهیگیران شمال و جنوب» شامل عکس‌هایی هستند که جلالی طی سال‌های 1349- 1375 ثبت کرده و در این دهه منتشر شدند.

بهمن جلالی یکی از پایه‌گذاران اولین موزه‌ی عکاسی در ایران یعنی عکاسخانه‌ی شهر است که در سال 1376 افتتاح شد. او همچنین در سال 1377 فصلنامه‌ی عکاسی «عکس‌نامه» را با همکاری رعنا جوادی در دفتر مطالعات فرهنگی تهران تأسیس کرد.  

جلالی در دهه‌ی هشتاد وارد حوزه‌ی تازه‌ای شد که با رویکرد مستند او برای خلق آثار کاملاً متفاوت بود. جلالی در این سال‌ها به گردآوری و مرمت نگاتیوهای شیشه‌ای کاخ گلستان پرداخت و با تکیه بر آن‌ها مجموعه‌ی «تصویر خیال» را خلق کرد. این مجموعه را می‌توان ادامه‌ی مجموعه‌ی «گل‌ها» دانست که جلالی در دهه‌ی هفتاد منتشر کرده بود و نسبت به آثار مستند او نگاهی غیرمستندتر و خلاقانه‌تر داشت.  

در سال 1386 نمایشی با عنوان «آثار قدیم تا به امروز بهمن جلالی» از این هنرمند در بنیاد آنتونی تاپیس بارسلونا برگزار شد. جلالی این نمایش را یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی خود می‌دانست. او کمی بعد برنده‌ی جایزه‌ی بین‌المللی اشپرنگل و جایزه‌ی بین‌المللی عکاسی اسپکتروم سال 1390 از سوی بنیاد نیدرزاکسن شد. بهمن جلالی در سال 1389 در تهران بر اثر بیماری درگذشت.   

در سال 1398 گالری راه ابریشم هم‌زمان با دهمین سالگرد درگذشت بهمن جلالی نمایشی از چندین سال فعالیت هنری وی را برگزار کرد. آثار جلالی در نمایشگاه‌ها و آرت‌فرهای مختلفی از جمله آرت‌فر فوتو لندن و پاریس فوتو سال 1398 نمایش داده شد.